Berberin: Tác dụng, liều dùng và cách sử dụng an toàn

Berberin là một hoạt chất tự nhiên có trong nhiều loại thảo dược như hoàng liên, hoàng bá và vàng đắng. Nhờ đặc tính kháng khuẩn, chống viêm và hỗ trợ tiêu hóa, berberin đã được sử dụng rộng rãi trong y học cổ truyền và ngày càng được nghiên cứu nhiều hơn trong y học hiện đại. Hãy theo bài viết sau để tìm hiểu chi tiết hơn về những tác dụng tuyệt vời của berberin!

1 Giới thiệu về berberin

Hoạt chất berberin là gì?

Berberin là một hợp chất có hoạt tính sinh học thuộc nhóm alkaloid, có màu vàng đặc trưng và thường được sử dụng làm chất nhuộm. Hợp chất này có thể được chiết xuất từ nhiều loại thực vật, đặc biệt là các cây thuộc chi Berberis như hoàng liên, hoàng bá, nho Oregon...

Berberin có lịch sử sử dụng lâu đời trong y học cổ truyền Trung Quốc và nhiều nền y học khác trên thế giới, với mục đích điều trị đa dạng từ nhiễm trùng đến viêm loét. Tài liệu y học đã ghi nhận việc con người sử dụng các bài thuốc từ thân, lá và vỏ cây chứa berberin hơn 3000 năm trước, đặc biệt phổ biến ở Trung Quốc và Nam Á. Ngoài ra, các bằng chứng cũng cho thấy nền y học ở Nam Mỹ, Trung Đông và châu Âu cũng đã sử dụng berberin để chữa bệnh.

Ngày nay, khoa học hiện đại đang tiếp tục nghiên cứu berberin với tiềm năng hỗ trợ điều trị tiểu đường, mỡ máu cao và hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS).

Berberin là một hoạt chất tự nhiên có trong nhiều loại thảo dược như hoàng liên, hoàng bá

Cơ chế tác dụng của berberin

Một trong những cơ chế chính của berberin là kích hoạt enzyme AMP-activated protein kinase (AMPK). Theo các nghiên cứu trên động vật, AMPK có mặt trong hầu hết các tế bào với vai trò điều hòa chuyển hóa và cân bằng năng lượng của cơ thể.

Ngoài ra, berberin còn tác động đến nhiều phân tử nội bào khác và thậm chí có khả năng điều chỉnh sự biểu hiện gen. Cơ chế này có thể mang lại lợi ích trong việc bảo vệ cơ thể khỏi nhiều bệnh lý mạn tính.

Berberin có vai trò điều hòa chuyển hóa và cân bằng năng lượng của cơ thể

2 Berberin có tác dụng gì?

Giúp hạ đường huyết

Berberine giúp hạ đường huyết theo nhiều cơ chế khác nhau như giảm đề kháng insulin, giúp hormone insulin hoạt động hiệu quả hơn, tăng quá trình đường phân, hỗ trợ tế bào phân giải đường tốt hơn, ức chế gan sản xuất glucose, làm chậm quá trình phân hủy carbohydrate trong đường tiêu hóa và tăng số lượng vi khuẩn có lợi trong đường ruột.

Một nghiên cứu năm 2008 trên 116 người mắc tiểu đường cho thấy, việc bổ sung 1g berberin mỗi ngày giúp giảm 20% đường huyết lúc đói. Đồng thời, chỉ số HbA1c - một dấu hiệu phản ánh lượng glucose bám vào tế bào hồng cầu cũng giảm 12%. Ngoài ra, berberin còn giúp cải thiện nồng độ lipid máu bao gồm cholesterol và triglyceride.

Trong nhiều nghiên cứu, berberin cho thấy hiệu quả tương đương với một số thuốc điều trị tiểu đường đường uống như metformin, glipizide và rosiglitazone. Khi kết hợp với việc thay đổi lối sống lành mạnh hoặc sử dụng chung với các thuốc hạ đường huyết khác, berberin có tác dụng cộng hưởng và hỗ trợ kiểm soát đường huyết tốt hơn.

Berberine có tác dụng hạ đường huyết

Hỗ trợ giảm cân

Một nghiên cứu kéo dài 12 tuần trên những người béo phì cho thấy việc bổ sung 500mg berberin, ba lần mỗi ngày giúp giảm trung bình khoảng 2,3kg và 3,6% lượng mỡ cơ thể.

Ngoài ra, các nghiên cứu khác cũng ghi nhận berberin có thể giúp giảm trọng lượng cơ thể, chỉ số khối cơ thể (BMI) và mỡ bụng. Ở cấp độ phân tử, berberin dường như có khả năng ức chế sự phát triển của tế bào mỡ, qua đó góp phần hỗ trợ quá trình giảm cân.

Các nghiên cứu ghi nhận berberin giúp giảm mỡ bụng và trọng lượng cơ thể

Giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch

Các nghiên cứu cho thấy berberin có thể làm giảm cholesterol toàn phần, LDL-C (cholesterol xấu) và triglyceride, đồng thời tăng HDL-C (cholesterol tốt). Một số nghiên cứu cũ cũng ghi nhận berberin có khả năng làm giảm apolipoprotein B - một yếu tố nguy cơ gây bệnh tim với tỉ lệ 13 - 15%.

Cơ chế tác động của berberin có thể liên quan đến việc ức chế enzym PCSK9 giúp loại bỏ nhiều LDL-C hơn khỏi máu. Ngoài ra, berberin còn hỗ trợ cải thiện các tình trạng như tiểu đường, đường huyết cao và béo phì - những yếu tố nguy cơ chính gây bệnh tim mạch.

Một số nghiên cứu cũng ghi nhận rằng khi kết hợp với các phương pháp điều trị bệnh tim thông thường, berberin có thể giúp giảm triệu chứng mệt mỏi, rối loạn nhịp tim và nguy cơ tử vong mà không gây tác dụng phụ.

Berberin làm giảm các yếu tố nguy cơ gây bệnh tim mạch

Giúp giảm viêm nhiễm

Berberin giúp giảm stress oxy hóa, ức chế sản xuất các protein gây viêm và thúc đẩy điều hòa miễn dịch. Nhờ đó, nó có thể hỗ trợ điều trị các bệnh viêm mạn tính như viêm khớp và tiểu đường.

Berberin được chứng minh có đặc tính chống viêm thông qua nhiều cơ chế khác nhau

Hỗ trợ điều trị tiểu đường

Một nghiên cứu tổng quan đã chỉ ra rằng berberin có hiệu quả hơn giả dược trong việc giảm đường huyết. Đặc biệt, khi kết hợp với các thuốc hạ đường huyết, berberin giúp cải thiện hiệu quả điều trị so với việc dùng thuốc đơn lẻ.

Berberin hoạt động bằng cách kích hoạt enzyme AMP-activated protein kinase (AMPK) giúp điều hòa quá trình sử dụng đường trong cơ thể. Cơ chế này không chỉ hỗ trợ kiểm soát đường huyết mà còn có lợi trong điều trị các vấn đề liên quan như béo phì và rối loạn chuyển hóa.

Các nghiên cứu khác cũng chỉ ra rằng berberin là lựa chọn tiềm năng cho những bệnh nhân không thể sử dụng thuốc trị tiểu đường thông thường do bệnh tim, suy gan hoặc suy thận. Ngoài ra, việc kết hợp berberin với thay đổi lối sống lành mạnh đem lại hiệu quả kiểm soát đường huyết cao hơn so với chỉ điều chỉnh lối sống đơn thuần.

Berberin có tác dụng tham gia hỗ trợ điều trị tiểu đường

Một số tác dụng khác

Ngoài các tác dụng chính được trình bày ở trên, berberin còn mang tới nhiều lợi ích khác cho sức khỏe như:

• Giảm triệu chứng trầm cảm.
• Giảm sự phát triển và di căn của nhiều loại ung thư.
• Chống oxy hóa, giảm stress oxy hóa và chống viêm.
• Chống nhiễm trùng - ức chế sự phát triển của vi khuẩn, virus và nấm.
• Giảm tích tụ mỡ trong gan và phòng ngừa bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD).
• Hỗ trợ điều hòa huyết áp - giúp hạ huyết áp tâm thu và tâm trương, góp phần giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch và đột quỵ.
• Cải thiện chức năng nhận thức - bảo vệ não khỏi tổn thương, hỗ trợ ngăn ngừa chứng mất trí nhớ, rối loạn nhận thức và bệnh alzheimer.
• Hỗ trợ bảo vệ hàng rào ruột, cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột, giúp điều trị tiểu đường và rối loạn lipid máu.
• Hỗ trợ điều trị hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) - giúp kiểm soát cholesterol, cải thiện độ nhạy insulin và hỗ trợ giảm cân.

Berberin mang tới nhiều lợi ích sức khỏe cho các chức năng trong cơ thể

3 Hướng dẫn cách sử dụng berberin an toàn, hiệu quả

Liều lượng dùng hàng ngày 

Nhiều nghiên cứu sử dụng liều từ 500 - 1500 mg/ngày để đánh giá tác dụng và hiệu quả điều trị bệnh của berberin. Từ đó rút ra được liều khuyến nghị là 500mg x 3 lần/ngày, uống trước bữa ăn khoảng 30 phút, tổng cộng 1500 mg/ngày.

Tuy nhiên, Hiệp hội Bác sĩ Y học Tự nhiên Hoa Kỳ (AANP) khuyến cáo mọi người nên tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng để đảm bảo an toàn và xác định liều lượng có thể sử dụng.

Liều berberin được khuyến nghị là 500mg x 3 lần/ngày

Hiệu quả giảm cân của berberin

Một số nghiên cứu cho thấy berberin có thể giúp giảm chỉ số khối cơ thể (BMI) và hỗ trợ giảm cân. Tuy nhiên, các nghiên cứu này có chất lượng thấp và nhiều sai số, dẫn đến chưa có sự đồng thuận y khoa về hiệu quả giảm cân thực sự của berberin. Do đó, cần có thêm các nghiên cứu quy mô lớn với chất lượng cao để xác định rõ tác dụng của berberin đối với việc kiểm soát cân nặng.

Một số nghiên cứu cho thấy berberin có thể giúp giảm chỉ số khối cơ thể

4 Một số lưu ý khi sử dụng berberin

Dùng berberin có thể gặp tác dụng phụ gì?

Berberin được đánh giá là tương đối an toàn nhưng vẫn có thể gây ra một số tác dụng phụ, đặc biệt khi sử dụng liều cao hoặc không phù hợp với tình trạng sức khỏe của từng cá nhân. Các tác dụng phụ có thể gặp là:

• Rối loạn tiêu hóa: Một số người có thể gặp tình trạng đau bụng, tiêu chảy, táo bón, đầy hơi nhưng các triệu chứng này thường cải thiện sau khoảng 4 tuần sử dụng.
• Tương tác thuốc: Berberin có thể ảnh hưởng đến tác dụng của một số loại thuốc, đặc biệt là thuốc hạ đường huyết và cyclosporine. Nếu đang dùng các thuốc này, bạn cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng cùng berberin.
• Ảnh hưởng đến chức năng gan: Mặc dù có nghiên cứu cho thấy berberin có thể hỗ trợ sức khỏe gan và giảm viêm gan, nhưng một số báo cáo khác chỉ ra rằng berberin có thể ức chế enzyme gan tham gia chuyển hóa thuốc và làm thay đổi tác dụng của một số loại thuốc.

Berberin có thể gây ra một số tác dụng phụ như đau bụng, tiêu chảy, táo bón

Ai không nên sử dụng berberin?

Những đối tượng sau đây không nên hoặc cần thận trọng khi sử dụng berberin:

• Phụ nữ mang thai: Berberin có thể gây co thắt tử cung, tăng nguy cơ sảy thai và ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển của thai nhi.
• Người đang dùng thuốc có tương tác với berberin như: thuốc chống đông máu (berberin có thể làm chậm quá trình đông máu, tăng nguy cơ bầm tím và chảy máu), thuốc trị tiểu đường (berberin có tác dụng hạ đường huyết, nếu dùng cùng thuốc trị tiểu đường có thể gây tụt đường huyết quá mức),...
• Bệnh nhân sắp phẫu thuật: Cần ngừng sử dụng berberin ít nhất 2–3 tuần trước khi phẫu thuật để tránh ảnh hưởng đến thuốc đông máu, đường huyết và phản ứng với thuốc gây mê.

Phụ nữ mang thai và bệnh nhân sắp phẫu thuật không nên dùng berberin

Xem thêm:

• Natri benzoat là gì? Tác dụng, liều dùng và độc tính ra sao?
• Magie có tác dụng gì? Cách dùng và những lưu ý khi bổ sung magie

Hy vọng bài viết trên đã giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về những tác dụng tuyệt vời của berberin đối với sức khỏe. Hãy chia sẻ thông tin hữu ích này đến mọi người để tận dụng những lợi ích tuyệt vời đến từ các loại thảo dược tự nhiên, bạn nhé!