Bệnh Alzheimer ở người cao tuổi: Cách phát hiện sớm và phòng ngừa

Việc phát hiện sớm các dấu hiệu bệnh Alzheimer ở người cao tuổi giúp cải thiện chất lượng cuộc sống. Cùng tìm hiểu cách nhận biết và phòng ngừa bệnh Alzheimer ngay trong bài viết này để bảo vệ sức khỏe của bản thân và người thân yêu.

1 Bệnh Alzheimer ở người cao tuổi là gì?

Bệnh Alzheimer là nguyên nhân phổ biến nhất gây suy giảm trí nhớ và khả năng nhận thức ở người cao tuổi. Alzheimer khởi phát do sự tích tụ các protein bất thường trong não, hình thành các mảng amyloid và đám rối sợi thần kinh. Quá trình này khiến tế bào não chết dần theo thời gian và não bị teo lại.

Trên thế giới, 60 - 70% số người mắc chứng mất trí có liên quan đến bệnh Alzheimer. Riêng tại Mỹ, khoảng 6,9 triệu người từ 65 tuổi trở lên mắc Alzheimer.

Hiện chưa có phương pháp chữa khỏi hoàn toàn bệnh Alzheimer, nhưng một số loại thuốc có thể giúp cải thiện triệu chứng hoặc làm chậm quá trình suy giảm nhận thức cho người bệnh.

Bệnh Alzheimer là nguyên nhân phổ biến nhất gây chứng mất trí nhớ ở người cao tuổi

2 Các dấu hiệu cảnh báo sớm bệnh Alzheimer ở người cao tuổi

Ở giai đoạn đầu, người mắc bệnh Alzheimer vẫn có vẻ khỏe mạnh nhưng dần gặp khó khăn trong việc nhận thức và tương tác với môi trường xung quanh. Sự thay đổi này diễn ra từ từ, khiến người bệnh và gia đình dần nhận ra những bất thường.

Một số dấu hiệu cảnh báo sớm bao gồm:

• Suy giảm trí nhớ ảnh hưởng đến sinh hoạt hằng ngày, chẳng hạn như quên các sự việc hay sự kiện quan trọng hoặc lặp lại câu hỏi nhiều lần.
• Giảm khả năng phán đoán dẫn đến những quyết định thiếu chính xác.
• Mất đi sự chủ động, trở nên thụ động và ít tham gia vào các hoạt động thường ngày.
• Khó định hướng thời gian, không gian, dễ mất phương hướng không nhớ đường về hoặc không nhớ ngày tháng.
• Khó khăn khi thực hiện công việc quen thuộc, mất nhiều thời gian hơn để hoàn thành các nhiệm vụ đơn giản như thanh toán hóa đơn, lên kế hoạch hay giải quyết vấn đề, gặp vấn đề về ngôn ngữ: khó phát âm, khó diễn đạt ...
• Thường xuyên bị thất lạc đồ đạc do không nhớ mình đã đặt ở đâu.
• Thay đổi tâm trạng và tính cách, người bệnh có thể trở nên lo lắng, cáu gắt hoặc dễ kích động hơn.
• Dễ bị lạc đường, có thể đi lang thang mà không biết mình đang ở đâu.

Phát hiện sớm các dấu hiệu trên giúp người bệnh Alzheimer có cơ hội được can thiệp điều trị kịp thời nhằm làm chậm tiến trình bệnh.

Hay quên là dấu hiệu cảnh báo sớm bệnh Alzheimer ở người cao tuổi

3 Bệnh Alzheimer ở người cao tuổi gây ra những tác hại gì?

Bệnh Alzheimer gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của người cao tuổi, đặc biệt khi bệnh tiến triển đến giai đoạn nặng. Những hậu quả nghiêm trọng khác mà bệnh Alzheimer gây ra bao gồm:

• Mất khả năng giao tiếp - không thể diễn đạt suy nghĩ hay phản hồi với môi trường xung quanh.
• Không còn nhận thức về bản thân và thế giới xung quanh - mất ý thức về các sự kiện hay con người xung quanh. Có thể xuất hiện những rối loạn tâm thần nặng như hoang tưởng, ảo giác ...
• Suy giảm thể chất - sụt cân nghiêm trọng do chán ăn, suy yếu cơ thể, các vấn đề về răng miệng, da và bàn chân.
• Khó nuốt làm tăng nguy cơ sặc thức ăn hoặc chất lỏng vào phổi, dẫn đến viêm phổi hít (một trong những nguyên nhân tử vong phổ biến ở người mắc Alzheimer).
• Co giật.
• Mất kiểm soát tiểu tiện và đại tiện - gây khó khăn cho người chăm sóc và làm tăng nguy cơ nhiễm trùng.
• Rối loạn giấc ngủ - rối loạn nhịp thức - ngủ, ngủ nhiều hơn bình thường hoặc có biểu hiện rên rỉ, rên rỉ không rõ nguyên nhân.
• Hoàn toàn phụ thuộc vào người chăm sóc - mất khả năng tự thực hiện các hoạt động cơ bản như ăn uống, vệ sinh cá nhân, di chuyển.

Người bệnh Alzheimer mất hoàn toàn khả năng giao tiếp khi bệnh ở giai đoạn nặng 

4 Khi nào cần gặp bác sĩ

Nếu bạn hoặc người thân gặp vấn đề về trí nhớ, chẳng hạn như quên các sự kiện gần đây hoặc suy nghĩ không còn minh mẫn, hãy đến gặp bác sĩ để được kiểm tra. Bác sĩ có thể đặt một số câu hỏi, yêu cầu thực hiện các xét nghiệm để xác định nguyên nhân gây ra các triệu chứng này.

Sau khi được chẩn đoán, người bệnh cần được theo dõi định kỳ để kiểm soát tiến triển của bệnh và điều chỉnh phương pháp điều trị phù hợp. Trong quá trình thăm khám, bạn có thể đặt câu hỏi với bác sĩ như:

• Những triệu chứng hoặc dấu hiệu nào cần theo dõi?
• Tốc độ tiến triển của bệnh có thể ước tính được không?
• Phương pháp điều trị nào phù hợp nhất?

Ngoài ra, bác sĩ có thể giới thiệu bạn đến chuyên khoa thần kinh hoặc chuyên khoa Tâm thần để được đánh giá chuyên sâu hơn.

Hãy đến gặp bác sĩ ngay nếu bạn hoặc người thân có bất kỳ triệu chứng nào giống chứng mất trí

5 Các loại thuốc điều trị Alzheimer

Một số loại thuốc kê đơn được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) khuyến nghị sử dụng nhằm kiểm soát các triệu chứng hoặc hỗ trợ điều trị bệnh Alzheimer: 

• Thuốc ức chế cholinesterase: Galantamine, benzgalantamine, rivastigmine, donepezil ngăn chặn sự phân hủy acetylcholine, cải thiện trí nhớ và tư duy.
• Thuốc điều trị sớm bằng liệu pháp miễn dịch: Lecanemab, donanemab nhắm đến protein beta-amyloid giúp giảm mảng bám amyloid và làm chậm tốc độ suy giảm nhận thức ở giai đoạn đầu của bệnh Alzheimer. 
• Thuốc đối kháng NMDA: Memantine - chất đối kháng N-methyl-D-aspartate (NMDA) giúp điều chỉnh glutamate (glutamate sản xuất quá mức có thể gây chết tế bào não). Memantine được kê đơn để làm giảm triệu chứng bệnh Alzheimer ở giai đoạn trung bình đến nặng, giúp người bệnh duy trì khả năng thực hiện một số hoạt động hàng ngày lâu hơn một chút so với khi không dùng thuốc.
• Các thuốc khác: Donepezil, miếng dán rivastigmine, thuốc kết hợp memantine và donepezil để điều trị bệnh Alzheimer từ trung bình đến nặng.
• Thuốc chống loạn thần không điển hình: Brexpiprazole giúp kiểm soát tình trạng kích động ở người bệnh Alzheimer.

Các loại thuốc điều trị Alzheimer cần được bác sĩ kê đơn và hướng dẫn sử dụng

6 Các sai lầm khi chữa bệnh Alzheimer ở người cao tuổi

Chủ quan với các dấu hiệu ban đầu

Nhiều người cho rằng chứng hay quên ở người già chỉ là biểu hiện bình thường do lão hóa, không cần khám và điều trị. Tuy nhiên, sự chủ quan này có thể khiến bệnh Alzheimer tiến triển nặng hơn, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống.

Tự ý chẩn đoán và điều trị tại nhà

Không ít trường hợp người bệnh hoặc người nhà tự mua thuốc bổ não, vitamin mà không có chỉ định từ bác sĩ. Điều này không mang lại hiệu quả điều trị bệnh mà còn khiến bệnh diễn tiến phức tạp hơn.

Ngoài ra, thói quen sử dụng đơn thuốc của người khác mà không qua thăm khám có thể gây nguy hiểm, đặc biệt đối với người có bệnh nền hoặc dị ứng thuốc.

Không tuân thủ phác đồ điều trị và tái khám định kỳ

Một số bệnh nhân không tái khám đúng lịch hẹn mà tự ý mua thuốc uống dài hạn. Việc này có thể khiến họ bỏ lỡ cơ hội điều chỉnh phác đồ phù hợp với diễn biến bệnh, dẫn đến lãng phí thuốc và tiềm ẩn nguy cơ gặp tác dụng phụ mà không có sự theo dõi của bác sĩ.

Sai lầm khi chữa bệnh Alzheimer ở người cao tuổi là tự ý chẩn đoán và điều trị tại nhà

7 Phòng ngừa bệnh Alzheimer ở người cao tuổi

Nhiều nghiên cứu đã chứng minh rằng, việc xây dựng lối sống lành mạnh làm giảm nguy cơ mắc chứng mất trí:

• Duy trì lối sống lành mạnh: Tập thể dục thường xuyên, ăn uống khoa học (nhiều rau củ quả, cá, dầu ô liu, thực phẩm ít chất béo bão hòa).
• Kiểm soát bệnh lý tim mạch: Theo dõi và điều trị bệnh tăng huyết áp, tiểu đường, cholesterol cao (đặc biệt là LDL-C) để làm giảm nguy cơ sa sút trí tuệ.
• Bỏ thuốc lá: Hạn chế hút thuốc hoặc tốt nhất là tìm biện pháp cai thuốc sẽ giúp bảo vệ sức khỏe não bộ.
• Vệ sinh giấc ngủ: Giấc ngủ đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì chức năng não bộ và giảm nguy cơ Alzheimer. Ngủ đủ giấc, hạn chế thức khuya, tạo môi trường ngủ thoải mái và duy trì thói quen ngủ khoa học có thể giúp bảo vệ sức khỏe não bộ ở người cao tuổi.
• Chăm sóc thị lực và thính lực: Điều trị sớm các vấn đề về mắt và tai, sử dụng máy trợ thính (nếu cần) để giảm nguy cơ suy giảm nhận thức.
• Giao tiếp xã hội: Tham gia các hoạt động trí tuệ như đọc sách, chơi nhạc, giải đố, khiêu vũ, giao lưu xã hội để duy trì chức năng não bộ và tinh thần minh mẫn.

Việc xây dựng lối sống lành mạnh là biện pháp quan trọng trong việc phòng ngừa bệnh Alzheimer

Xem thêm: 

• Bệnh Alzheimer có chữa được không? Dấu hiệu và cách điều trị Alzheimer
• 5 triệu chứng Alzheimer phổ biến bạn không thể bỏ qua

Hy vọng bài viết trên đã giúp bạn đọc nắm rõ thông tin về cách phát hiện sớm và phòng ngừa bệnh alzheimer ở người cao tuổi. Duy trì lối sống lành mạnh, tập thể dục thường xuyên và xây dựng thực đơn ăn uống dinh dưỡng khoa học là những biện pháp quan trọng trong việc phòng ngừa bệnh hiệu quả. Hãy chia sẻ những thông tin hữu ích này đến bạn bè và người thân nhé!