9 tác dụng của bời lời đối với sức khỏe bạn nên biết

Bời lời là loại thảo dược chủ yếu mọc hoang nhưng giúp giảm đau, kháng viêm và hỗ trợ điều trị tiểu đường hiệu quả. Khám phá ngay 9 tác dụng của bời lời đối với sức khỏe qua bài viết sau nhé!

1 Giới thiệu chung về bời lời

Bời lời là cây gì?

Bời lời có tên khoa học là Litsea glutinosa, là một loại cây thuộc họ Long não. Loài cây này chủ yếu mọc hoang ở Thanh Hoá, Hà Tĩnh, Nghệ An, Quảng Trị, Quảng Bình và Thừa Thiên Huế, sau này được trồng phổ biến tại các nước như Ấn Độ, Malaysia, miền nam Trung Quốc và Campuchia.

Bời lời có thể cao tới 10m, lá thường mọc so le và hoa kết thành từng tán nhỏ trên một cuống chung. Quả bời lời hình cầu, màu đen và to bằng hạt đậu. Quả thường được thu hái vào tháng 7 - 8 hàng năm, sau đó được ép lấy dầu để làm nến và nấu xà phòng.

Bời lời là một loại cây mọc hoang thuộc họ Long não

Thành phần hóa học của bời lời

Bời lời chứa nhiều hợp chất có hoạt tính sinh học quan trọng như alkaloid, glycoside và terpenoid. Các alkaloid như litseglutine A-B, boldine, laurolitsine, glutinosine A có khả năng kháng khuẩn, kháng nấm và hỗ trợ điều trị tiểu đường. Ngoài ra, khoảng 13 loại glycoside được tìm thấy trong rễ, lá và cành của cây còn có tiềm năng chống ung thư đồng thời góp phần tăng thêm giá trị dược liệu của loài cây này.

Bời lời chứa nhiều hợp chất có hoạt tính sinh học quan trọng

2 Bời lời có tác dụng theo Y học cổ truyền

Theo y học cổ truyền, bời lời có vị ngọt, đắng, chát, tính mát với công dụng thanh thấp nhiệt, cầm máu và giảm đau hiệu quả. Vỏ cây bời lời được đánh giá cao nhờ khả năng hỗ trợ phục hồi gãy xương, giảm đau, làm dịu cơ thể khi bị nhiễm trùng da đồng thời giúp tăng cường sinh lực và cải thiện chức năng sinh lý.

Bột lá bời lời có tác dụng trị tiêu chảy, kiết lỵ, thúc đẩy làm lành vết thương, trị mụn nhọt và hạ sốt hiệu quả. Tinh dầu bời lời được ứng dụng trong việc giảm đau, sát trùng và bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân gây hại. Ngoài ra, rễ cây khi nghiền thành bột có khả năng giảm sưng, chữa bong gân và hỗ trợ điều trị các vết nhọt ngoài da.

Theo y học cổ truyền, bời lời có vị ngọt, đắng, chát và tính mát

3 Bời lời có tác dụng theo Y học hiện đại

Chống oxy hóa

Bời lời có khả năng chống oxy hóa nhờ chứa các hợp chất như polyphenol và peptide, có tiềm năng hỗ trợ điều trị các bệnh liên quan đến stress oxy hóa như tiểu đường, ung thư và quá trình làm lành vết thương. Chiết xuất methanol từ bời lời có khả năng chống oxy hóa tăng dần theo nồng độ, đặc biệt trong khoảng từ 50 – 250 mg/mL.

Kháng viêm

Chiết xuất methanol từ lá bời lời đã cho thấy tác dụng kháng viêm hiệu quả trong thử nghiệm gây phù chân trên chuột. Ở liều 250 và 500 mg/kg, chiết xuất này giúp giảm đáng kể tình trạng viêm do carrageenan gây ra nhờ khả năng ức chế các enzyme cyclooxygenase và lipooxygenase - những yếu tố quan trọng trong quá trình viêm.

Bời lời có khả năng kháng viêm hiệu quả

Kháng khuẩn

Chiết xuất ethanol từ lá bời lời có khả năng kháng khuẩn mạnh, ức chế tốt các vi khuẩn gây nhiễm trùng đường tiết niệu như Escherichia coli, Staphylococcus aureus và Pseudomonas aeruginosa. Bên cạnh đó, chiết xuất methanol từ vỏ cây bời lời cũng cho thấy tác dụng kháng khuẩn rõ rệt với vùng ức chế từ 6,5 đến 13,5 mm và tương đương với kháng sinh chloramphenicol.

Chiết xuất ethanol từ bời lời có khả năng kháng khuẩn mạnh

Hỗ trợ điều trị ung thư

Hợp chất N-methylactinodaphnine trong cây bời lời có khả năng tiêu diệt mạnh các tế bào ung thư. Tác dụng này được cho là nhờ nhóm 1,2-methylenedioxy giúp ổn định phức hợp enzyme-DNA của topoisomerase II (β) và ngăn chặn sự phát triển của tế bào ung thư. Ngoài ra, các nghiên cứu in vitro cũng cho thấy chiết xuất methanol từ vỏ bời lời có thể ức chế sự phát triển và phân chia của tế bào ung thư xương.

Bời lời có tiềm năng ngăn chặn sự phát triển của tế bào ung thư

Hạ sốt

Chiết xuất từ lá bời lời bao gồm n-hexane, ethyl acetate, chloroform và methanol ở liều 500 mg/kg đã cho thấy khả năng hạ sốt hiệu quả. Tác dụng này có được nhờ cơ chế ức chế enzym prostaglandin synthetase trong vùng dưới đồi và giúp điều chỉnh nhiệt độ cơ thể về mức ổn định. Những kết quả này cho thấy bời lời có tiềm năng trở thành một giải pháp an toàn trong hỗ trợ hạ sốt.

Bời lời có khả năng hạ sốt hiệu quả

Hỗ trợ điều trị tiểu đường

Chiết xuất từ vỏ cây bời lời giàu alkaloid khi dùng bằng đường uống ở liều 50, 100 và 200 mg/kg trong 4 tuần có thể giúp kiểm soát đường huyết và mỡ máu hiệu quả. Ngoài ra, litsine C và litsine A từ rễ bời lời cũng có khả năng thúc đẩy quá trình hấp thu glucose trong tế bào, góp phần cải thiện tình trạng rối loạn chuyển hóa ở người bệnh tiểu đường.

Laurolitsine - một alkaloid thuộc nhóm aporphine trong cây bời lời nổi bật với tác dụng mạnh mẽ trong việc ổn định đường huyết và cải thiện mỡ máu. Hợp chất này được tìm thấy với nồng độ cao tại đường tiêu hóa, gan, phổi và thận, đồng thời có tỷ lệ đào thải thấp qua nước tiểu và phân giúp phát huy hiệu quả kéo dài trong cơ thể.

Giảm đau

Các nghiên cứu in vivo được thử nghiệm trên chuột cho thấy lá bời lời có khả năng giảm đau hiệu quả. Trong đó, các chiết xuất n-hexane, ethyl acetate, chloroform và methanol ở liều 250 và 500 mg/kg đã giúp giảm đáng kể các cơn đau trong thử nghiệm gây đau bằng axit axetic và thử nghiệm trên đĩa nóng.

Ngoài ra, chiết xuất lá bời lời ở các liều 100, 200 và 300 mg/kg cũng cho thấy tác dụng giảm đau rõ rệt nhờ khả năng ức chế enzym prostaglandin synthetase, đặc biệt là endoperoxidase – một yếu tố quan trọng trong cơ chế gây đau và viêm. Tuy nhiên, cần thêm nhiều nghiên cứu lâm sàng trên người để khẳng định và làm rõ hơn tác dụng này.

Các nghiên cứu in vivo cho thấy lá bời lời có khả năng giảm đau hiệu quả

Bảo vệ gan

Bời lời có tác dụng bảo vệ gan hiệu quả. Khi được sử dụng bằng đường uống với liều 100 – 200 mg/kg, chiết xuất methanol của bời lời giúp giảm tổn thương gan do paracetamol và carbon tetrachloride (CCl₄) gây ra. Hiệu quả này tương đương với silymarin, một loại thuốc thường dùng để hỗ trợ điều trị bệnh gan.

Bời lời có thể làm giảm tổn thương gan do paracetamol và carbon tetrachloride gây ra

4 Liều dùng của bời lời

Bời lời là vị thuốc dân gian quen thuộc với nhiều công dụng hữu ích. Bạn nên dùng khoảng 10 - 20g vỏ cây mỗi ngày dưới dạng thuốc sắc. Trong các trường hợp tổn thương ngoài da, bời lời có thể dùng không giới hạn liều lượng bằng cách giã nát vỏ và lá cây rồi đắp trực tiếp lên vùng bị viêm, sưng tấy. 

Vỏ cây bời lời nên được dùng khoảng 10 - 20g mỗi ngày

5 Một số bài thuốc có sử dụng bời lời

Lưu ý rằng trước khi sử dụng bất kì loại thảo dược hoặc dược liệu nào để chữa bệnh, bạn nên tham khảo ý kiến của chuyên gia y tế hoặc bác sĩ y học cổ truyền. Đồng thời, tìm hiểu về cách sử dụng các loại dược liệu và liều lượng cụ thể để tránh những tác dụng không mong muốn.

Bài thuốc chữa thiên đầu thống

Chuẩn bị lá hoặc vỏ cây bời lời 30g, bạch chỉ 10g, cam thảo 5g, nấu sắc uống. Hay dùng lá khô 16g sắc uống trong ngày.

Bài thuốc chữa đầy hơi ợ chua, ợ hơi chướng bụng

Dùng lá bời lời tươi, đốt, tán thành bột uống, cách này theo kinh nghiệm dân gian rất hiệu nghiệm.

Bời lời là vị thuốc dân gian được ứng dụng vào nhiều bài thuốc khác nhau

Xem thêm:

• Cây thanh táo có tác dụng gì? Công dụng và 9 bài thuốc chữa bệnh.
• Cây hoàng đằng có tác dụng gì? 10 bài thuốc, cách dùng, lưu ý sử dụng.
• Cây mần tưới có tác dụng gì? Tác dụng và 11 bài thuốc, lưu ý chữa bệnh.

Bài viết trên đây đã cung cấp thông tin về những tác dụng tuyệt vời của cây bời lời đối với sức khỏe con người. Nếu thấy bài viết này hay và bổ ích, hãy chia sẻ ngay cho bạn bè và người thân của bạn nhé!