7 tác hại của bóng cười đối với sức khỏe bạn cần biết

Bóng cười chứa khí N₂O gây cảm giác hưng phấn và việc sử dụng bóng cười sẽ làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ thần kinh, tim mạch. Đã đến lúc cần nhận thức rõ ràng về mối nguy hiểm này và tránh xa trước khi quá muộn.

Bóng cười là gì? 

Bóng cười là những quả bóng bay được bơm khí nitrous oxide (N₂O), hay còn gọi là "khí cười". Khí N₂O không màu, mùi hơi ngọt, thường được sử dụng trong y khoa với tác dụng giảm đau và an thần nhẹ.

Khi hít N₂O, người dùng sẽ cảm thấy thư giãn, hưng phấn và có thể gây cười - tác dụng này chỉ kéo dài trong thời gian ngắn và nhanh chóng mất đi. Tuy nhiên, việc lạm dụng bóng cười để giải trí có thể dẫn đến nhiều hệ lụy nghiêm trọng cho sức khỏe.

Bất ổn về cảm xúc 

Việc lạm dụng bóng cười gây ra nhiều rối loạn về mặt tâm lý và cảm xúc như lo âu, trầm cảm, hành vi bốc đồng và dễ kích động. Một số trường hợp nghiêm trọng có thể xuất hiện ảo giác, hoang tưởng và các triệu chứng loạn thần khác.

Nguyên nhân chủ yếu liên quan đến tác động của khí N₂O lên chuyển hóa vitamin B12. N₂O có khả năng gây oxy hóa và làm mất hoạt tính của vitamin B12, gây rối loạn quá trình tổng hợp và sửa chữa bao myelin trong hệ thần kinh.

Ngoài ra, N₂O còn tác động lên thụ thể NMDA trong não và kích hoạt enzyme nitric oxide synthase, từ đó làm tăng sinh các chất có tính độc thần kinh như peroxynitrite.

Khí N₂O có thể làm tổn thương thần kinh và rối loạn chức năng điều hòa cảm xúc

Suy giảm trí nhớ

Bóng cười (khí N₂O) ức chế enzyme methionine synthase, làm suy giảm quá trình methyl hóa, tổng hợp DNA và sửa chữa tế bào thần kinh, gây ảnh hưởng trực tiếp lên não bộ. Mặc dù hoạt động của enzyme này có thể phục hồi sau một thời gian, nhưng các·tổn thương chức năng não bộ không thể hồi phục hoàn toàn (Ví dụ như làm suy giảm trí nhớ…).

Ngoài ra, N₂O là một chất đối kháng thụ thể NMDA. Việc ức chế NMDA làm tăng giải phóng acetylcholine, gây ra tình trạng rối loạn chức năng học tập và ghi nhớ.

Bên cạnh đó, N₂O còn kích thích quá trình tích lũy homocysteine - một chất độc thần kinh. Homocysteine hoạt hóa quá mức thụ thể NMDA dẫn đến stress oxy hóa, rối loạn chức năng ty thể và tổn thương tế bào thần kinh. Homocysteine cũng liên quan đến các bệnh lý thoái hóa thần kinh như bệnh Alzheimer.

Bóng cười gây rối loạn chức năng học tập và ghi nhớ

Có thể gây tử vong

Khí N₂O có nhiệt độ rất thấp nên hít bóng cười có thể gây bỏng lạnh ở miệng, thanh quản và phổi. Một số người cố kéo dài hiệu ứng của N₂O bằng cách thở ra vào bóng rồi hít lại nhiều lần, dẫn đến tình trạng thiếu oxy nghiêm trọng và ngạt thở.

Các trường hợp tử vong do bóng cười thường xảy ra khi người dùng trùm túi bóng lên đầu hoặc xả khí N₂O trong không gian kín như xe hơi, dẫn đến ngạt thở. Trong vòng 30 năm đã ghi nhận 52 ca tử vong do ngạt thở liên quan đến N₂O, trong đó có 17 ca tại Anh giai đoạn 2006 - 2012.

Ngoài ra, việc sử dụng N₂O nồng độ cao (>50%) có thể gây chóng mặt, mất định hướng, rối loạn phối hợp vận động, tăng nguy cơ té ngã và tai nạn. Nếu kết hợp với rượu, nguy cơ này càng cao hơn và có thể dẫn tới tử vong.

Hít bóng cười nitrous oxide (N₂O) có thể gây tử vong

Thiếu hụt vitamin B12

Bóng cười (N₂O) có khả năng oxy hóa ion cobalt trong vitamin B12, khiến vitamin này mất hoạt tính. Hậu quả là enzyme methionine synthase bị ức chế, dẫn đến hai hệ lụy chính:

• Rối loạn tổng hợp DNA và thiếu máu hồng cầu khổng lồ: Do methionine synthase không thể chuyển đổi homocysteine thành methionine, quá trình tổng hợp tetrahydrofolate (THF) bị gián đoạn. THF là tiền chất của thymidine monophosphate (TMP) - thành phần quan trọng trong quá trình tổng hợp DNA. Điều này làm suy giảm quá trình tạo tế bào máu, dẫn đến thiếu máu hồng cầu khổng lồ.
• Tổn thương hệ thần kinh do mất myelin: N₂O làm tích tụ methylmalonic acid (MMA), gây rối loạn tổng hợp lipid, dẫn đến mất myelin - lớp bảo vệ bao quanh sợi thần kinh. Hậu quả dẫn tới bệnh lý thần kinh ngoại biên.

Lạm dụng bóng cười gây thiếu hụt vitamin B12, dẫn đến thiếu máu và tổn thương thần kinh

Suy giảm chức năng hệ thần kinh

Cơ chế gây tổn thương thần kinh của N₂O chủ yếu liên quan đến sự can thiệp vào chuyển hóa vitamin B12. N₂O oxy hóa và làm mất hoạt tính của vitamin B12, từ đó ảnh hưởng đến quá trình tổng hợp DNA và sửa chữa bao myelin thần kinh. 

Thiếu hụt vitamin B12 do lạm dụng bóng cười trong thời gian dài có thể gây tổn thương cả hệ thần kinh trung ương và ngoại vi, bao gồm:

• Bệnh lý thần kinh ngoại biên: Tê bì tay chân, yếu cơ, mất khả năng phối hợp vận động, mất phản xạ gân cơ, tiến triển thành liệt chi dưới.
• Rối loạn tâm thần: Lo âu, trầm cảm, hưng cảm, kích động, ảo giác, rối loạn hành vi và hoang tưởng.
• Tổn thương thần kinh vĩnh viễn: Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, tổn thương thần kinh có thể không hồi phục.
• Thoái hóa tủy sống kết hợp bán cấp: Tổn thương cột sau và cột bên của tủy sống, làm mất thăng bằng và khó khăn trong các hoạt động cần sự khéo léo của cơ nhỏ như ngón tay, bàn tay (ví dụ: cài cúc áo, cầm bút viết...).

Ngoài ra, N₂O còn gây tích lũy homocysteine, làm tổn thương nội mạc mạch máu và tăng nguy cơ huyết khối. Một số nghiên cứu cũng cho thấy N₂O đối kháng thụ thể NMDA không cạnh tranh, kích hoạt men nitric oxide synthase ở màng trước synap, làm tăng sản xuất peroxynitrite – một chất gây độc thần kinh.

Hít bóng cười gây rối loạn hành vi và hoang tưởng

Không tốt cho phụ nữ mang thai

Hít N₂O ở nồng độ 30% trong 2 phút làm giảm chỉ số xung (PI) của động mạch cảnh trong ở mẹ và động mạch não giữa ở thai nhi, phản ánh sự giãn mạch và tăng tưới máu não.

Có thể thấy bóng cười ảnh hưởng đến sự điều hòa tuần hoàn máu não ở cả mẹ và thai nhi. Điều này đặc biệt nguy hiểm cho những thai nhi sinh non (trước 32 tuần), khi cơ chế điều hòa tuần hoàn não còn chưa hoàn thiện, tình trạng tăng lưu lượng máu đột ngột có thể làm tăng nguy cơ xuất huyết não.

Hít bóng cười làm ảnh hưởng đến sự điều hòa tuần hoàn máu não ở cả mẹ và thai nhi

Ảnh hưởng sức khỏe tim mạch

Việc hít bóng cười N₂O làm suy giảm chức năng cơ tim, dẫn đến giảm khả năng co bóp và rối loạn lưu lượng máu vành, gây thiếu máu cục bộ tại cơ tim. Tình trạng này có thể kéo dài ngay cả sau khi ngừng tiếp xúc với N₂O. Đồng thời N₂O còn ức chế quá trình vận chuyển ion canxi qua màng tế bào cơ tim, làm suy giảm hoạt động của tim.

Ngoài ra, khí N₂O có thể làm rối loạn chức năng tuần hoàn vì nó khiến huyết áp giảm, tim co bóp yếu hơn và các mạch máu bị co lại, máu lưu thông khó khăn hơn. Nếu áp lực động mạch phổi đã tăng trước đó, việc sử dụng N₂O có thể làm trầm trọng hơn tình trạng tuần hoàn phổi. Lưu lượng máu đến các cơ quan quan trọng như hệ tiêu hóa và thận cũng suy giảm.

Việc hít bóng cười N₂O làm suy giảm chức năng cơ tim

Xem thêm:

• 14 tác hại của thuốc giảm cân đối với cơ thể bạn cần biết
• 8 tác hại của thuốc tăng cường sinh lý nếu phái nam lạm dùng nhiều

Mặc dù N₂O không gây nghiện, nhưng người dùng vẫn cần được cảnh báo về những nguy cơ nghiêm trọng liên quan đến việc sử dụng quá mức. Tác hại của bóng cười có thể khiến người dùng đánh đổi cả sức khỏe và tính mạng. Hãy chủ động bảo vệ bản thân, nói không với bóng cười và tuyên truyền để nhiều người hiểu rõ sự nguy hiểm của bóng cười.