12 công dụng của trầm hương đối với sức khỏe

Trầm hương là một vị thuốc quý, mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe và thường được sử dụng nhiều trong các bài thuốc dân gian. Hãy cũng theo dõi bài viết để xem các công dụng của trầm hương nhé!

1 Trầm hương là gì?

Giới thiệu chung về cây trầm hương

Tên gọi khác: Kỳ Nam, Trà Hương, Gió Bầu, Bois D’aigle, Bois D’aloes.

Tên khoa học: Aquilaria agallocha Roxb. (A. crassna Pierre).

Họ: Trầm (Thymelaeaceae).

Cây trầm hương là một loài cây thân gỗ lớn, có thể cao đến 30-40m, vỏ ngoài màu xám và xơ. Lá cây mọc so le, có dạng thuôn dài, mặt trên xanh bóng, mặt dưới xanh nhạt hơn với một lớp lông mỏng. Hoa của cây trầm hương nhỏ, có màu trắng tro, mọc thành cụm ở kẽ lá. Quả của cây dạng nang khô, khi chín tách thành hai mảnh, bên trong chứa hạt có vỏ cứng bên ngoài và mềm bên trong.

Cây trầm hương phân bố chủ yếu ở các vùng núi của Việt Nam như Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế, Quảng Nam, Quảng Ngãi và Hội An. 

Trong quá trình phát triển, cây có thể hình thành các điểm nhựa khi bị nhiễm bệnh hoặc biến chất, tạo thành gỗ trầm có giá trị cao nhờ mùi thơm đặc trưng. Những loại gỗ trầm chất lượng cao thường có vân bóng, chứa các đốm nhựa màu đen hoặc đen nâu, đặc biệt quý giá khi có mùi thơm đậm rõ rệt khi đốt.

Cây trầm hương là một loài cây thân gỗ lớn, có thể cao đến 30-40m

Thành phần hóa học của trầm hương

Trầm hương chứa các hợp chất có hoạt tính sinh học cao như 2-(2-phenylethyl)-4H-chromen-4-one và sesquiterpenes, đặc biệt là terpenoid và flavonoid. Ngoài ra, trầm hương còn chứa các thành phần khác như β-caryophyllene, benzylacetone, agarofuran,...

Những hợp chất này góp phần tạo nên đặc tính kháng khuẩn, chống viêm, chống oxy hóa và tác dụng trên hệ thần kinh của trầm hương.

Trầm hương chứa các hợp chất có hoạt tính sinh học, đặc biệt là terpenoid và flavonoid

2 Các công dụng của trầm hương đối với sức khỏe

An thần

Trầm hương có khả năng an thần mạnh, được sử dụng trong y học cổ truyền để giúp giảm căng thẳng và lo âu. Nghiên cứu đã tìm thấy các chất hợp chất trong nghiên cứu trầm hương như jinkoh-eremol và agarospirol có tác dụng trên hệ thần kinh, giúp thư giãn hệ thần kinh và giảm lo âu.

Một số nghiên cứu cũng chỉ ra rằng tinh dầu trầm hương có thể kích thích các thụ thể GABA, góp phần làm dịu hệ thần kinh và nâng cao tác dụng chống lo âu, trầm cảm.

Trầm hương có khả năng an thần mạnh

Hỗ trợ điều trị mất ngủ

Trầm hương có thể hỗ trợ điều trị mất ngủ nhờ vào tác dụng làm dịu và giảm căng thẳng. Trà lá trầm hương giúp thư giãn tinh thần, từ đó cải thiện giấc ngủ, giúp người dùng ngủ sâu và dài hơn.

Trầm hương có thể hỗ trợ điều trị mất ngủ

Chống trầm cảm

Trầm hương có khả năng chống trầm cảm nhờ vào các hợp chất trong lá của cây trầm hương, đặc biệt là agarospirol. Các hợp chất này giúp làm dịu hệ thần kinh trung ương, giảm căng thẳng và phục hồi sự cân bằng thể chất. Nhờ vậy, trầm hương có thể giúp cải thiện tâm trạng và hỗ trợ điều trị các triệu chứng trầm cảm.

Trầm hương có khả năng chống trầm cảm

Cải thiện bệnh hen suyễn

Trầm hương từ lâu đã được y học cổ truyền sử dụng để hỗ trợ điều trị các bệnh về đường hô hấp như viêm phế quản và hen suyễn. Nghiên cứu cho thấy, các hợp chất trong trầm hương có khả năng ngăn chặn sản xuất leukotrienes – tác nhân khiến cơ phế quản co lại trong bệnh hen suyễn, từ đó giúp giảm triệu chứng bệnh.

Ngoài ra, trầm hương còn tác động đến các cytokines Th2, vốn là nguyên nhân gây viêm và sản xuất chất nhầy quá mức ở người bệnh hen suyễn. Một nghiên cứu cho thấy, việc bổ sung 500mg chiết xuất nhựa trầm hương mỗi ngày trong 4 tuần giúp giảm tần suất sử dụng thuốc hen suyễn ở người bệnh.

Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, khi kết hợp trầm hương với các thảo dược khác như trái bầu nâu, triệu chứng hen suyễn được cải thiện hiệu quả hơn so với việc chỉ dùng giả dược. Những kết quả này gợi mở tiềm năng hỗ trợ điều trị hen suyễn của trầm hương, mặc dù cần thêm nghiên cứu để khẳng định hiệu quả lâu dài.

Trầm hương từ lâu đã được y học cổ truyền sử dụng trong cải thiện bệnh hen suyễn

Kháng viêm

Trầm hương có tác dụng kháng viêm mạnh mẽ, nhờ vào các hợp chất như linalool và 10-epi-γ-eudesmol. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng tinh dầu trầm hương có thể làm giảm viêm và phù nề, giảm stress oxy hóa và giảm sản xuất các cytokine gây viêm trong mô hình viêm tai chuột.

Ngoài ra, các hợp chất trong trầm hương như jinkoh-eremol và agarospirol đã được phát hiện có ái lực mạnh với các thụ thể kháng viêm, cho thấy tiềm năng của chúng trong việc điều trị các bệnh viêm. Các hợp chất khác từ trầm hương còn có khả năng ức chế mạnh mẽ quá trình sản xuất NO và superoxide anion cũng như ức chế giải phóng elastase, một enzym liên quan đến viêm.

Những đặc tính này cho thấy trầm hương có thể hỗ trợ điều trị nhiều bệnh lý liên quan đến viêm như rối loạn miễn dịch và các bệnh chuyển hóa.

Trầm hương có tác dụng kháng viêm mạnh mẽ

Kháng khuẩn và kháng nấm

Trầm hương đã được sử dụng lâu dài trong y học truyền thống ở Trung Quốc và Đông Nam Á để điều trị các bệnh nhiễm trùng như tiêu chảy và các bệnh ngoài da. Nghiên cứu cho thấy tinh dầu trầm hương có khả năng ức chế vi khuẩn gây bệnh như Bacillus subtilis và Staphylococcus aureus.

Các chiết xuất từ trầm hương cũng cho thấy tác dụng kháng khuẩn và kháng nấm rõ rệt. Ví dụ, trầm hương có thể ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn S. aureus và nấm Candida albicans, nhưng lại không có tác dụng với E. coli. Một số hợp chất trong trầm hương cũng có khả năng ức chế vi khuẩn gây hại như S. aureus.

Mặc dù các nghiên cứu đã chỉ ra hiệu quả của trầm hương trong việc kháng khuẩn và kháng nấm, nhưng vẫn cần thêm nghiên cứu để biết rõ hơn về các loại vi khuẩn và nấm mà trầm hương có thể tác động.

Trầm hương được dùng để điều trị các bệnh nhiễm trùng nhờ khả năng kháng khuẩn và kháng nấm

Chống lão hóa da

Trầm hương có tác dụng chống lão hóa da nhờ khả năng loại bỏ thủy ngân độc hại khỏi cơ thể. Việc giảm lượng thủy ngân giúp bảo vệ hệ thần kinh và ngăn ngừa lão hóa da, giữ cho làn da khỏe mạnh. Trà từ lá trầm hương đặc biệt hiệu quả trong việc làm sạch cơ thể, từ đó hỗ trợ duy trì vẻ tươi trẻ của da.

Trầm hương có tác dụng chống lão hóa da

Giảm triệu chứng bệnh viêm khớp

Trầm hương có khả năng giảm triệu chứng viêm khớp nhờ đặc tính chống viêm mạnh mẽ, đặc biệt là từ hợp chất terpenes và axit boswellic. Các nghiên cứu cho thấy trầm hương có thể ức chế sự sản sinh của leukotrienes, là chất trung gian gây viêm, vì vậy giúp giảm đau và viêm khớp.

Thử nghiệm trên chuột cũng chỉ ra axit boswellic dạng uống và bôi giúp giảm viêm và bảo vệ sụn. Ở người, trầm hương giúp giảm đau và cải thiện tình trạng viêm xương khớp. Một nghiên cứu cho thấy chiết xuất nhũ hương giúp giảm đau khớp và cải thiện vận động ở người bị viêm khớp gối mà không gây tác dụng phụ nghiêm trọng.

Kết hợp trầm hương với các chất bổ sung khác như curcumin hay MSM cũng có thể mang lại hiệu quả tốt hơn trong việc giảm đau và cải thiện chức năng vận động.

Trầm hương có khả năng giảm triệu chứng viêm khớp

Điều trị tiểu đường

Trầm hương có tiềm năng hỗ trợ điều trị tiểu đường thông qua việc điều chỉnh đường huyết. Nghiên cứu cho thấy chiết xuất ethanol từ trầm hương giúp giảm triệu chứng tiểu đường ở chuột trong khi chiết xuất methanol từ lá cây này cũng hỗ trợ giảm đường huyết nhanh chóng và tăng khả năng hấp thụ glucose vào tế bào.

Một thành phần khác trong trầm hương là iriflophenone 3-C-β-glucoside giúp giảm đường huyết lúc đói và cải thiện chuyển hóa glucose. Đồng thời, các hợp chất trong trầm hương cũng có tác dụng ức chế enzyme α-glucosidase, giúp giảm sự hấp thụ đường vào máu và hỗ trợ kiểm soát đường huyết hiệu quả.

Trầm hương có tiềm năng hỗ trợ điều trị tiểu đường

Hỗ trợ tiêu hóa

Trầm hương được biết đến với khả năng hỗ trợ hệ tiêu hóa và điều chỉnh hoạt động của đường ruột. Các nghiên cứu cho thấy chiết xuất từ trầm hương có tác dụng kích thích nhu động ruột, cải thiện quá trình làm rỗng dạ dày và ngăn ngừa loét dạ dày.

Nghiên cứu cho thấy chiết xuất ethanol của trầm hương có khả năng thúc đẩy quá trình di chuyển của thức ăn trong ruột, giúp làm giảm tình trạng táo bón mà không gây tiêu chảy. Các hoạt chất như genkwanin 5-O-β-primeveroside và mangiferin trong chiết xuất lá cây trầm hương đóng vai trò quan trọng trong tác dụng nhuận tràng nhẹ này.

Trầm hương cũng được cho là có khả năng làm giảm triệu chứng của hội chứng ruột kích thích (IBS). Một nghiên cứu năm 2017 cho thấy khi kết hợp trầm hương với các loại thảo mộc khác, người dùng có thể giảm đau bụng, đầy hơi và thậm chí cải thiện tình trạng trầm cảm và lo lắng ở những bệnh nhân mắc IBS. 

Ngoài ra, nhựa cây trầm hương cũng được chứng minh có hiệu quả trong việc giảm triệu chứng của viêm loét đại tràng nhờ đặc tính chống viêm và chống oxy hóa. Mặc dù trầm hương đã được sử dụng rộng rãi từ lâu cho các vấn đề tiêu hóa, nhưng vẫn cần thêm nhiều nghiên cứu quy mô lớn trên người để xác nhận hiệu quả của nó đối với các bệnh tiêu hóa cụ thể.

Trầm hương có khả năng hỗ trợ hệ tiêu hóa và điều chỉnh hoạt động của đường ruột

Hỗ trợ điều trị ung thư

Trầm hương được cho là có tiềm năng trong hỗ trợ điều trị ung thư nhờ khả năng chống ung thư mạnh mẽ của các hợp chất có trong tinh dầu của nó. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng tinh dầu trầm hương có tác dụng ức chế các tế bào ung thư, đặc biệt là đối với các dòng tế bào ung thư vú (MCF-7) và ung thư đại trực tràng (HCT 116).

Một thành phần chính trong trầm hương là β-caryophyllene, có tác dụng chọn lọc và làm giảm sự phát triển của tế bào ung thư đại tràng, đồng thời ngăn chặn khả năng lan rộng, xâm lấn và hình thành khối u mới của các tế bào này.

Ngoài ra, axit boswellic - một hoạt chất khác trong trầm hương - cũng đã được chứng minh là có khả năng ngăn chặn sự lây lan của tế bào ung thư, đồng thời cản trở quá trình hình thành DNA của chúng, từ đó kìm hãm sự phát triển của khối u. 

Đặc biệt, trầm hương còn có thể giúp giảm tác dụng phụ trong quá trình điều trị ung thư. Một nghiên cứu về bệnh nhân ung thư não cho thấy việc dùng chiết xuất axit boswellic có thể giảm hiện tượng phù não và giảm liều thuốc cần thiết trong điều trị. Mặc dù vậy, vẫn cần thêm nhiều nghiên cứu lâm sàng để xác định rõ ràng hơn về hiệu quả và an toàn của trầm hương trong hỗ trợ điều trị ung thư.

Trầm hương có tiềm năng trong hỗ trợ điều trị ung thư

Duy trì sức khỏe răng miệng

Trầm hương có khả năng hỗ trợ vệ sinh răng miệng và ngăn ngừa các vấn đề về nướu nhờ vào thành phần axit boswellic với đặc tính kháng khuẩn mạnh mẽ. Những hoạt chất này giúp kiểm soát và ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn gây nhiễm trùng trong khoang miệng, giảm thiểu nguy cơ viêm nướu và các bệnh liên quan.

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng chiết xuất trầm hương có hiệu quả chống lại vi khuẩn Aggregatibacter actinomycetemcomitans, tác nhân chính gây bệnh nướu răng. Trong một thí nghiệm khác, tình nguyện viên nhai kẹo cao su chứa trầm hương trong 5 giờ và mẫu nước bọt được thu thập cho thấy số lượng vi khuẩn trong miệng giảm dần theo thời gian.

Mặc dù vậy, cần thêm nghiên cứu để khẳng định toàn diện hơn về tác dụng của trầm hương đối với sức khỏe răng miệng.

Trầm hương có khả năng hỗ trợ vệ sinh răng miệng và ngăn ngừa các vấn đề về nướu

3 Một số bài thuốc có trầm hương

Lưu ý rằng trước khi sử dụng bất kì loại thảo dược hoặc dược liệu nào để chữa bệnh, bạn nên tham khảo ý kiến của chuyên gia y tế hoặc bác sĩ y học cổ truyền. Đồng thời, tìm hiểu về cách sử dụng các loại dược liệu và liều lượng cụ thể để tránh tác dụng phụ không mong muốn.

Bài thuốc chữa hen khí phế quản

Nguyên liệu: Trắc bách diệp 3g, trầm hương 1,5g.

Cách dùng: Tán thành bột mịn và uống trước khi đi ngủ. Lưu ý: Không dùng bài thuốc này cho người có triệu chứng âm hư và hỏa vượng.

Bài thuốc trị đau dạ dày, đau bụng và nôn mửa

Nguyên liệu: Nhục quế, đinh hương, trầm hương: mỗi vị 10g; hoàng liên, bạch đậu khấu: mỗi vị 8g.

Cách dùng: Tán thành bột mịn, mỗi lần dùng 1g. Sử dụng nước nóng để chiêu thuốc, uống 3 - 4 lần/ngày.

Bài thuốc hỗ trợ điều trị nam giới bị suy giảm chức năng sinh lý, thường xuyên lạnh ở bụng dưới và chân tay

Nguyên liệu: Chích cam thảo, ngũ vị tử, quế chi, nhân sâm, bột trầm hương.

Cách dùng: Đem hãm với nước sôi trong 10 – 15 phút và dùng uống hằng ngày.

Bài thuốc trị khí suyễn và các chứng thực khiến bụng trướng

Nguyên liệu: Mộc hương 4g, chỉ xác 8g, trầm hương 2g, hạt củ cải 12g.

Cách dùng: Sắc lấy nước uống, ngày dùng 1 thang.

Bài thuốc trị táo bón ở người lớn tuổi do cả khí huyết đều hư

Nguyên liệu: Ma nhân 12g, nhục thung dung 24g, trầm hương 2g.

Cách dùng: Tán thành bột mịn, trộn với mật ong và vo thành viên. Mỗi lần dùng 12 – 20g, ngày uống 2 lần.

Bài thuốc trị viêm dạ dày

Nguyên liệu: Đinh hương 3g, nhục quế 3g, ba đậu sương 0,5g và trầm hương 2g.

Cách dùng: Tán thành bột mịn, trộn đều. Mỗi lần dùng từ 0,5 – 1g và uống với nước ấm.

4 Lưu ý khi sử dụng trầm hương

Mặc dù trầm hương khá lành tính và ít gây ra tác dụng phụ, bạn vẫn phải lưu ý một số điều sau khi sử dụng trầm hương để tránh các tác dụng không mong muốn:

• Không nên sử dụng cho người âm hư hỏa vượng và phụ nữ đang mang thai.
• Thận trọng khi dùng cho người có khí hư hãm ở phần dưới.
• Hiện nay, trên thị trường xuất hiện nhiều cơ sở kinh doanh trầm hương kém chất lượng. Vì vậy, bạn cần thận trọng khi chọn mua dược liệu này.
• Một số tác dụng chữa bệnh của dược liệu này chưa được chứng minh trên cơ sở khoa học nên cần chủ động tham vấn y khoa trước khi thực hiện.

Phụ nữ có thai không nên sử dụng trầm hương

Xem thêm:

• Tinh dầu trầm hương có tác dụng gì? 9 công dụng tinh dầu trầm hương
• Tinh dầu tràm: 9 Tác dụng, cách dùng, lưu ý khi sử dụng

Bài viết vừa chia sẻ đến bạn những công dụng của trầm hương đối với sức khỏe và một số bài thuốc từ trầm hương. Nếu thấy bài viết hữu ích, bạn hãy chia sẻ bài viết cho người thân và bạn bè nhé!