Nhiều người nghèo chấp nhận mù mắt vì không có tiền phẫu thuật

Muốn khám nhưng không có bác sĩ

PGS.TS Nguyễn Xuân Hiệp, Phó trưởng Ban chỉ đạo Quốc gia Phòng chống mù loà - Bộ Y tế, Giám đốc Bệnh viện Mắt TW, Việt Nam hiện có khoảng 2 triệu người mù và thị lực kém. Trên 80% tỉ lệ người mù ở Việt Nam có thể phòng, chữa được. 

Các nguyên nhân gây mù chính hiện nay qua điều tra cho thấy đục thể thủy tinh vẫn là nguyên nhân chủ yếu (chiếm tới 66,1%), tiếp đó là các bệnh lý đáy mắt, bệnh glôcôm, tật khúc xạ ...

Đáng chú ý, tật khúc xạ (cận thị, viễn thi, loạn thị) đang ngày càng phổ biến trong thanh thiếu niên. Việc khám và cấp kính cho trẻ em mắc tật khúc xạ (cận ,viễn, loạn thị) lại là một trong những biện pháp can thiệp rẻ tiền và có hiệu quả nhất để giảm tỷ lệ mù loà. 

Tuy nhiên khi triển khai các chương trình ở cộng đồng gặp nhiều rào cản từ nhận thức, cơ sở vật chất và kinh phí....để duy trì và thực hiện chỉnh kính cho các em học sinh.

Theo PGS.TS Nguyễn Xuân Hiệp, một trong những khó khăn của người mù là nghèo không có tiền phẫu thuật, người nghèo chấp nhận bị mù, bên cạnh đó là các điều kiện khác như thiếu kiến thức về phòng và chữa bệnh mắt, “không biết bệnh mắt của mình có thể chữa được” chiếm tới 1/3 trong số người mù và thị lực kém.

Mặc dù hàng năm ngành Mắt đã phẫu thuật điều trị giải phóng mù lòa mang lại ánh sáng cho hàng trăm nghìn người tuy nhiên chưa đáp ứng được nhu cầu giải phóng mù loà.

Số lượng bác sĩ trên tỉ lệ dân số là tương đối đủ so với nhu cầu nhưng việc phân bố không đều, chủ yếu tập trung ở thành phố và đồng bằng là một thách thức lớn trong việc chăm sóc mắt ở các vùng miền núi, vùng sâu vùng xa. Nhiều tỉnh chưa đủ số bác sĩ và phẫu thuật viên, thậm chí có những “vùng trắng” không có bác sỹ nhãn khoa.

PGS TS Nguyễn Xuân Hiệp cho biết, hàng năm Bệnh viện Mắt TW đào tạo hang trăm bác sĩ, phẫu thuật viên và điều dưỡng chuyên khoa tuy nhiên số lượng này chủ yếu tập trung về công tác tại các đô thị, khu vực đồng bằng. 

Bên cạnh thường xuyên tổ chức các lớp đào tạo chuyên sâu nâng cao tay nghề cho bác sỹ và điều dưỡng nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ nhãn khoa.

Theo kết quả nghiên cứu của Viện chiến lược Y tế (năm 2007) chỉ có khoảng 46% số huyện có y/ bác sỹ chuyên khoa mắt làm việc trong tổng số 697 huyện cả nước. Nhiều huyện không có một bác sỹ hoặc y sĩ, y tá chuyên khoa Mắt để chăm sóc mắt cho nhân dân..

Bên cạnh đó còn có rất nhiều vấn đề khác khiến cho công tác phòng chống mù loà ở cộng đồng hiện nay gặp rất nhiều khó khăn. Ví như trang thiết bị nhãn khoa tối thiểu ở cấp huyện chưa có, thậm chí cơ sở nhãn khoa cấp tỉnh còn thiếu thốn nhiều. Kinh phí từ ngân sách dành cho phòng chống mù loà chưa được quan tâm thoả đáng...đó cũng là cơ sở chưa thu hút được bác sĩ nhãn khoa về công tác tại các địa phương, tuyến cơ sở.

Nhiều thách thức mới

Thiếu nhân lực ở tuyến cơ sở thiếu trang thiết bị nhãn khoa, kéo theo thiếu các dịch vụ nhãn khoa, không đáp ứng được các chương trình chăm sóc mắt cộng đồng….

Do đó người dân khó tiếp cận các dịch vụ chăm sóc mắt, phải dồn lên các cơ sở chăm mắt tuyến trên, sinh ra thực trạng quá tải bệnh viện. Đối với người nghèo thì điều kiện đi lại, kinh phí thì việc khám mắt lại càng khó khăn hơn.

Hàng trăm cơ sở y tế tuyến huyện thiếu nhân lực, các trang thiết bị khám sơ sài, khó đáp ứng công tác chăm sóc mắt cho người dân. Các chương trình phòng chống mù lòa hiện nay mới dừng lại ở các đợt khám, phẫu thuật lưu động và các hoạt động truyền thông chăm sóc mắt.

Đặc biệt, sự chủ quan và tuỳ tiện tra nhỏ thuốc của người bệnh hay những quan niệm sai về việc trì hoãn đeo kính khi mắc tật khúc xạ, không thăm khám mắt định kỳ, tự chữa mắt theo các phương pháp và quan niệm dân gian...

Vì đôi mắt của chúng ta rất dễ tổn thương và mong manh nên việc bảo vệ trong quá trình lao động hay chăm sóc giữ vệ sinh hàng ngày của mỗi người phải chú ý, coi trọng và trang bị cho mình những kiến thức cơ bản nhất. 

Việc kiểm tra mắt định kỳ sẽ giúp phát hiện sớm bệnh và các tật ở mắt để có phương pháp điều trị thích hợp, kịp thời. Tránh tình trạng khi bệnh nặng mới đến các cơ sở y tế thì việc điều trị sẽ hạn chế rất nhiều…