Đổ xô cho trẻ học khóa “phát triển toàn não”: Khoa học hay trò lừa nghìn đô?

Đọc 6.000 từ hoặc thuộc lòng một bài thơ cổ Trung Quốc chỉ trong một phút, nắm vững từ vựng tiếng Anh của cả một học kỳ trong năm ngày, thậm chí đọc sách khi bị bịt mắt, đây là những khả năng phi thường mà một số cơ sở phát triển não bộ tại Trung Quốc khẳng định trẻ em có thể đạt được thông qua cái gọi là “phát triển toàn não”.

Theo nền tảng dữ liệu doanh nghiệp Trung Quốc Qichacha, hiện có gần 2.000 công ty cung cấp dịch vụ nâng cao khả năng não bộ được đăng ký tại nước này.

Một trong những cơ sở lớn nhất là Qitian Sunshine, thành lập năm 2011, tự nhận là trung tâm phát triển toàn não chuyên nghiệp đầu tiên ở Trung Quốc và hiện vận hành hàng trăm chi nhánh trên toàn quốc. Qitian Sunshine cung cấp chương trình giảng dạy hệ thống, bao gồm nhiều trò chơi nhận thức dành cho trẻ em từ 0 đến 14 tuổi.

Phần lớn các cơ sở này khẳng định chương trình của họ nhằm phát triển đồng thời cả hai bán cầu não trái và phải. Thông tin quảng cáo thường nhấn mạnh việc nâng cao toàn diện năng lực của trẻ em, bao gồm khả năng tập trung, trí tưởng tượng không gian, trí nhớ liên tưởng và năng lực diễn đạt bằng lời nói.

Theo Sixthtone, trên mạng xã hội Trung Quốc, quan điểm “não trái là bình thường, não phải là thiên tài” được lan truyền rộng rãi, khiến một bộ phận phụ huynh tin rằng phát triển não phải từ sớm là điều thiết yếu.

Một trong những phương pháp huấn luyện phổ biến nhất là ghi nhớ bằng thẻ flashcard. Theo đó, giáo viên lật nhanh qua các thẻ ghi nhớ và đọc to nội dung của chúng cho trẻ em với tốc độ hai đến ba thẻ mỗi giây.

“Mục đích là giúp trẻ củng cố khả năng nhận diện, tăng cường trí nhớ và cải thiện khả năng xử lý thông tin ở tốc độ cao”, một người điều hành chương trình cho biết. Mỗi buổi học thường có giá khoảng 200 nhân dân tệ (hơn 700.000 đồng).

Ngoài flashcard, các kỹ thuật thường dùng khác bao gồm trò chơi trí nhớ bằng thẻ, xếp hình, bài tập sắp xếp từ ngữ và học tính toán bằng bàn tính gảy (abacus).

Khoa học hay trò lừa

Trên mạng xã hội, một số phụ huynh ca ngợi các phương pháp giúp con họ cải thiện khả năng tập trung, sáng tạo và tưởng tượng trong dài hạn. Một số người còn cho rằng phương pháp trên “mang tính quốc tế” hơn, nhấn mạnh tính tiếp cận toàn diện thay vì chỉ chú trọng điểm số và học vẹt.

Tuy nhiên, cũng có rất nhiều ý kiến chỉ trích các chương trình này là giả khoa học, cho rằng các công ty đã đưa ra những tuyên bố cường điệu.

Một số trung tâm thậm chí quảng bá những khái niệm như “màn hình não”, một kỹ thuật hình dung trong tâm trí tương tự khả năng ghi nhớ hình ảnh, được cho là giúp trẻ “nhìn thấy” văn bản hoặc hiện lên ý tưởng trong đầu.

Trong các video quảng cáo trực tuyến, một trung tâm tuyên bố có học sinh đã “kích hoạt màn hình não khi mới 7 tuổi và có thể đọc 10 cuốn sách mỗi ngày”.

Một khóa học như vậy có giá 19.800 nhân dân tệ (hơn 71 triệu đồng). Theo báo cáo của các phương tiện truyền thông Trung Quốc, một số trung tâm có kế hoạch tăng học phí lên 39.800 nhân dân tệ (khoảng 144 triệu đồng) sau tháng 8 tới nhằm khuyến khích phụ huynh đăng ký sớm.

Một trung tâm khác còn tuyên bố rằng sau khi “màn hình não” được kích hoạt, “học sinh có thể nhìn thấy trước kết quả bài thi của mình và điều chỉnh hiệu suất tương lai cho phù hợp”.

“Tất cả là nhờ kích thích tuyến tùng (tuyến nội tiết nhỏ nằm trong não) thông qua huấn luyện có hướng dẫn bằng âm nhạc”, nội dung quảng cáo của trung tâm có đoạn. “Trẻ càng nhỏ thì hiệu quả càng cao. Tỷ lệ thành công hơn 98%”.

Để mở khóa kỹ năng “nhìn trước tương lai” này, theo quảng cáo, trẻ chỉ cần học năm buổi trực tuyến, mỗi buổi giá 800 nhân dân tệ (2,9 triệu đồng).

Với những thông tin khoa trương như vậy, không ngạc nhiên khi độ tin cậy và trình độ chuyên môn đằng sau các khóa học đang bị đặt dấu hỏi.

Cựu nhân viên tại một trung tâm huấn luyện não bộ tiết lộ họ không cần bất kỳ chứng chỉ chuyên môn hay bằng cấp giáo dục nào để được tuyển dụng làm việc.

Trao đổi với tờ Legal Daily, bà Chen Jing, chuyên gia tư vấn tâm lý vị thành niên tại Bắc Kinh, cho biết: “Tuyến tùng chủ yếu có vai trò điều hòa nhịp sinh học, không liên quan đến khả năng nhận thức. Khái niệm phát triển toàn não hiện còn mơ hồ và chưa có định nghĩa rõ ràng, nhưng dựa trên bằng chứng khoa học hiện tại, có thể khẳng định những tuyên bố như 'nhìn thấy trước kết quả bài thi' là phi thực tế".

Trước đó, vào năm 2019, những chương trình giáo dục sớm tương tự từng gây tranh cãi khắp Trung Quốc, đặc biệt là các khóa học quảng bá “đọc nhanh lượng tử”, có thể dạy trẻ đọc 100.000 chữ trong vòng 5 phút.

Quốc vụ viện Trung Quốc đã ban hành thông báo quản lý, xử lý nhiều tổ chức dạy đọc lượng tử hay huấn luyện toàn não không có giấy phép hợp lệ. Tháng này, Trung Quốc ban hành đạo luật đầu tiên về giáo dục mầm non, đặt ra các tiêu chuẩn khắt khe cho giáo viên mẫu giáo và tuyên bố sẽ xử phạt nghiêm những người vi phạm quy định.