15 năm cặp song sinh tách rời Cúc và An trong ký ức GS Nguyễn Thanh Liêm

“Ca mổ đã thành công”

16 giờ 5, 17/10/2003, ngay sau khi hai bé gái song sinh dính nhau Lê Thị Thu Cúc - Lê Thị Thúy An được phẫu thuật tách rời, giám đốc Bệnh viện Nhi T.Ư khi đó là GS.TS Nguyễn Thanh Liêm, bước ra khỏi phòng phẫu thuật nói: “Đến bây giờ có thể nói ca mổ đã thành công”.

Trước đó là 10 tiếng đồng hồ, GS Liêm cùng GS Thimolthy Pruett - chuyên gia cắt, ghép gan, Giám đốc Trung tâm Ghép tạng Trường Đại học Virginia (Mỹ) và các cộng sự trong phòng mổ, đều xác định sẽ có thể có những "bất ngờ" khác trong quá trình phẫu thuật.

Hai bé song sinh Lê Thu Cúc, Lê Thúy An chào đời ngày 6/12/2002, nặng 3kg, dính nhau suốt từ xương ức đến bụng. Trong chuyến công tác cuối năm 2002 đến Bệnh viện Phụ sản Thanh Hoá, GS Liêm đã được các bác sĩ ở đây nhờ xem hộ hai trẻ sơ sinh đặc biệt.

Khi nhìn thấy hai đứa trẻ nằm với tư thế quay mặt vào nhau, phần bụng dính nhau GS đã nghĩ ngay đây là hai em gái của cặp song sinh dính nhau Nghĩa - Đàn đã được bệnh viện mổ trước đó vài tháng. Lần đầu tiên, lấy từ bụng một sản phụ có hai đứa con dính nhau, các bác sĩ của Bệnh viện Phụ sản Thanh Hoá không khỏi lo lắng.

GS Liêm đã đề nghị gia đình và bệnh viên đưa hai cháu ra Bệnh viện Nhi T.Ư để thực hiện phẫu thuật. 

“Chúng tôi xác định sẽ có thể có những "bất ngờ" khác trong quá trình phẫu thuật”, GS Liêm nhớ lại.

Ca mổ tách 2 bé gái Cúc - An vào năm 2003 được đánh giá là phức tạp. Dù trước đó, các bác sĩ Bệnh viện Nhi Trung ương đã thực hiện 2 ca song sinh dính nhau cho 2 bé Nguyễn Thị Phương Hà và Nguyễn Thị Phương Ninh ở Quảng Ninh vào năm 1996 và Nghĩa – Đàn ở Nghệ An vào năm 2002.

"Tiên lượng của các bác sĩ trước ca mổ cho thấy khả năng sống cả hai cháu là 50- 60%, nếu cứu sống một trong hai trẻ thì cơ hội khoảng 70%. Nguy cơ tử vong ca này cao hơn nhiều so với cặp Nghĩa – Đàn. Cặp Cúc – An là một ca khó hơn nữa”, GS Liêm chia sẻ.

Ngày 17/10/2003, khi Cúc - An được hơn 10 tháng tuổi, các bác sĩ Bệnh viện Nhi trung ương tiến hành ca phẫu thuật tách đôi tại bệnh viện.

6 giờ 30, Cúc và An bắt đầu được kíp gây mê tiến hành gây mê. Đến 9 giờ, công đoạn gây mê đã hoàn tất. 

10 giờ 45, kết quả chụp cho thấy hai bé có hai đường mật riêng rẽ, niềm vui đầu tiên đã đến với các bác sĩ tham gia cuộc phẫu thuật.

Mở khoang bụng, các bác sĩ thấy hai cháu có hai túi mật riêng, hai dạ dày riêng, hai cuống gan riêng trong có đủ động - tĩnh mạch và ống mật. Bởi vậy quá trình tách gan sẽ thuận lợi hơn.

Đến 12 giờ 30, các bác sĩ bắt đầu tách gan và lúc này, một niềm vui nữa lại đến, bởi trước khi ca mổ bắt đầu, các chuyên gia phẫu thuật nhi khoa lo lắng nhất là khi cắt gan sẽ chảy nhiều máu. Nhưng thật may lần này điều đó không xảy ra và tất cả các bác sĩ đã đồng loạt vỗ tay chúc mừng hai bé ngay trong phòng mổ.

Mọi diễn biến của cuộc phẫu thuật vẫn được thông báo đều đặn mỗi giờ:

12 giờ 30 bắt đầu tách gan.

13 g15 tách gan xong.

14 g cắt xong mạc treo.

15 giờ, Cúc - An mới cần truyền 150ml máu/cháu, trong khi bệnh viện đã chuẩn bị để truyền cho mỗi cháu 1 lít máu.

Đúng 15 giờ 55, khi được 10 tháng 10 ngày tuổi, hai bé Cúc - An đã chính thức được tách rời thành hai con người riêng biệt như những bạn bè khác.

Sau đó, hai kíp khâu nối da bụng và hồi sức cấp cứu vào cuộc để cố gắng kết thúc ca mổ lúc 18 giờ cùng ngày. Ca mổ kéo dài gần 10 giờ. Các bộ phận bị dính như xương ức, khoang màng tim, gan, tá tràng và ruột non đều được tách thành công.

“Ca mổ Cúc An kéo dài 10 tiếng, đã có lúc tôi tưởng mình sẽ thất bại. Đó là khi tôi phát hiện hai đứa trẻ Cúc - An chỉ có một gan - điều nằm ngoài dự kiến. Vì trước đó chúng tôi nghĩ hai đứa trẻ chỉ bị dính gan, chứ không phải là chỉ có một gan như thế.

Lẽ ra tôi có thể lựa chọn dừng ca mổ và hội chẩn. Nhưng tôi vẫn quyết định mổ và chia tách gan ngay lúc đó. Cũng may là tôi có kinh nghiệm mổ những ca u gan, nên cuối cùng ca mổ tách hai trẻ song sinh dính nhau đó thành công tốt đẹp”, GS Liêm bồi hồi.

Sau phẫu thuật, GS Liêm lo lắng đến mức cả tháng trời, kể cả giữa đêm khuya hay rạng sáng, hay là khi đi công tác nước ngoài, GS vẫn phải gọi điện cho các bác sĩ, y tá theo dõi sức khỏe sau hậu phẫu để dặn dò mỗi ngày.

Cúc – An đã là hai thiếu nữ khoẻ mạnh

Cặp song sinh Cúc - Hà luôn in đậm trong ký ức của GS Nguyễn Thanh Liêm. 

“Khi được mổ tách, hai bé đã hơn 10 tháng tuổi và nặng tổng cộng 15 kg. Vậy mà giờ đây, hai bé năm nào đã thành thiếu nữ, khỏe mạnh, học giỏi”, GS Liêm vui mừng kể.

Sau khi mổ, GS Liêm còn tìm nhà tài trợ sữa cho hai đứa nhỏ suốt nhiều năm trời. Nên cả hai đứa trẻ đều có chiều cao gần 1m70, sức khỏe bình thường và năm nào cũng là học sinh giỏi.

“Cháu chào bác Liêm, cháu là Cúc, An. Hôm nay cháu mới có số điện thoại của bác. Cho cháu hỏi thăm sức khỏe bác. Hai chị em cháu đã học lớp 10, mạnh khỏe học giỏi. Cháu chúc bác mạnh khỏe. Chào bác". Kể từ đó đến nay, sáng mồng một tết hàng năm hai bé Cúc, An đều đặn gọi điện ra chúc tết GS Liêm. 

“Chỉ cần thế thôi, tôi đã cảm thấy rất hạnh phúc!”, GS Liêm thổ lộ.