Cần nỗ lực cao nhất để Việt Nam chấm dứt bệnh lao vào năm 2035

Sáng 22/3 tại Hà Nội, Lễ kỷ niệm Ngày Thế giới phòng chống lao được tổ chức với chủ đề: "Đúng, Việt Nam có thể chấm dứt bệnh lao". Dự buổi lễ có bà Đào Hồng Lan, Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Y tế. Về phía đối tác quốc tế có bà Angela Pratt - Trưởng đại diện Tổ chức Y tế thế giới tại Việt Nam, bà Aler Grubbs - Trưởng đại diện Phái đoàn USAID tại Việt Nam.

Những nỗ lực to lớn trong phòng chống lao năm 2023

Năm 2023, CTCLQG đã triển khai đồng bộ các can thiệp phòng chống lao nhằm tăng tối đa số bệnh nhân lao được phát hiện, tăng cường chẩn đoán và thu nhận vào điều trị để cắt đứt nguồn lây trong cộng đồng.

Năm 2023 phát hiện 106.086 trường hợp mắc lao các thể, tăng 2.282 bệnh nhân so với cùng kỳ năm 2022 và tăng 27.151 trường hợp so với năm 2021. Phát hiện lao kháng đa thuốc là 3.775 bệnh nhân, cao hơn các năm 2020, 2021, 2022 lần lượt là 7,8%; 45,8% và 9,5%.

Về hoạt động điều trị, tỷ lệ thành công trên toàn quốc vẫn duy trì ở mức cao xấp xỉ 90%. Tỷ lệ điều trị khỏi bệnh nhân lao có bằng chứng vi khuẩn học mới và tái phát mới đạt 79%. Tỷ lệ âm hóa đờm sau 2 (3) tháng điều trị của bệnh nhân đạt 84,9%.

CTCLGQ cũng xây dựng mô hình phát hiện chủ động bệnh lao tại cộng đồng với quy mô rộng, thí điểm mô hình Chấm dứt bệnh lao ở từng địa phương, đẩy mạnh hoạt động phối hợp y tế công tư, hoạt động phòng chống lao trong môi trường khép kín, hoạt động Giám sát, hoạt động truyền thông...

Đặc biệt, năm 2023, Bệnh viện Phổi Trung ương đã biên soạn và hoàn thành cuốn tài liệu “Hướng dẫn triển khai hoạt động phát hiện chủ động, tích cực bệnh Lao, Lao tiềm ẩn và một số bệnh hô hấp tại cộng đồng và cơ sở y tế - Tăng cường vai trò của các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh”. Cuốn tài liệu nhằm chuẩn hoá và đồng bộ hoạt động phát hiện chủ động và tích cực bệnh Lao và một số bệnh hô hấp trên toàn quốc, phát huy tối đa vai trò của hệ thống y tế nói chung và y tế cơ sở nói riêng trong công tác phòng, chống Lao.

Cuốn tài liệu sau khi được Bộ Y tế phê duyệt và sử dụng rộng rãi trên toàn quốc sẽ cung cấp kiến thức và kỹ năng cho cán bộ y tế các cơ sở khám, chữa bệnh và cán bộ chống lao các tuyến trong triển khai hoạt động phát hiện chủ động, tích cực bệnh Lao, Lao tiềm ẩn và một số bệnh hô hấp tại cộng đồng và cơ sở y tế. 

40% bệnh nhân lao nằm trong cộng đồng chưa được phát hiện

Tuy nhiên, tại lễ Kỷ niệm, Tiến sĩ, bác sĩ cao cấp Đinh Văn Lượng, Giám đốc Bệnh viện Phổi Trung ương, Trưởng Ban điều hành Chương trình chống Lao quốc gia cũng thông tin: Dịch tễ bệnh lao tại Việt Nam vẫn còn rất nặng nề, tốc độ giảm quá chậm và kinh phí đầu tư cho công tác chống lao còn rất thấp, chúng ta đang phải đối mặt nguy cơ bệnh lao bùng phát trong cộng đồng.

Việt Nam là nước có gánh nặng bệnh Lao và bệnh Lao kháng đa thuốc đứng thứ 11 trong 30 nước có số người mắc bệnh và gánh nặng bệnh Lao cao nhất trên toàn cầu.

Năm 2023, TCYTTG ước tính mỗi năm Việt Nam có thêm 172.000 người mới mắc Lao và khoảng 13.000 người tử vong do Lao, cao hơn số người tử vong vì tai nạn giao thông. Mỗi năm, nước ta có khoảng 9.200 ca bệnh nhân Lao đa kháng thuốc mới mắc, chiếm 4,5% trong nhóm bệnh nhân lao mới và 15% trong nhóm đã từng điều trị.

So với miền Bắc và miền Trung thì dịch tễ Lao tại miền Nam còn nặng nề hơn rất nhiều, đặc biệt tại các tỉnh khu vực Tây Nam Bộ với khoảng 400 đến 500 ca Lao trên 100.000 dân.

TS Lượng cũng cho biết, số bệnh nhân Lao được phát hiện, đưa vào điều trị và được báo cáo hàng năm tại Việt Nam mới chỉ chiếm khoảng 60% số bệnh nhân Lao ước tính (năm 2023 phát hiện 106.086 bệnh nhân Lao các thể). Như vậy, có gần 40% bệnh nhân Lao trong cộng đồng chưa được phát hiện và điều trị hoặc chưa báo cáo.

Cần nỗ lực cao nhất để chấm dứt bệnh lao ở Việt Nam vào năm 2035 

TS.BSCC Đinh Văn Lượng nhấn mạnh, để có thể tiếp cận và ghi nhận được 40% số bệnh nhân chưa được phát hiện, cũng như đảm bảo tất cả các nhóm dễ bị tổn thương, nguy cơ cao và cộng đồng nói chung, CTCLQG cần sự ủng hộ của lãnh đạo các cấp, các ban/ ngành/ đoàn thể và toàn xã hội.

Cần thiết đảm bảo nguồn tài chính bền vững, triển khai đồng bộ các can thiệp cải tiến, đưa đến chất lượng chẩn đoán và điều trị thân thiện, nhanh chóng, ưu tiên phát hiện bệnh Lao bằng việc kết hợp nhiều biện pháp, bao gồm thụ động, chủ động, tích cực, phối hợp y tế công – tư, mở rộng tiếp cận chẩn đoán Lao ở các cơ sở y tế đa khoa và chuyên khoa ngoài hệ thống chuyên khoa lao.

Tới dự và phát biểu tại Lễ Kỷ niệm, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan cho rằng, từ thực trạng dịch tễ bệnh lao hiện nay tại Việt Nam, mục tiêu chấm dứt bệnh lao ở Việt Nam vào năm 2035 là một mục tiêu tham vọng nhưng có ý nghĩa rất lớn. 

"Lao thực sự là một vấn đề ảnh hưởng đến kinh tế từng gia đình nói riêng và đất nước nói chung. Đầu tư cho chấm dứt bệnh lao là đầu tư cho phát triển bền vững. Chấm dứt bệnh lao ở Việt Nam nghĩa là giảm nguy cơ tử vong cho hơn 13.000 người một năm hiện nay và hàng trăm ngàn gia đình không phải lo lắng vì có người mắc lao. Việt Nam cam kết cùng với thế giới chấm dứt bệnh lao trên toàn cầu. Đây là một mục tiêu rất tham vọng nhưng hết sức có ý nghĩa vì cứu sống hàng chục ngàn người dân Việt Nam mỗi năm" - Bộ trưởng nhấn mạnh.

Để đạt được mục tiêu chấm dứt bệnh lao vào năm 2035, theo Bộ trưởng còn rất nhiều khó khăn, thách thức, cần một hệ thống giải pháp tổng thể, tuy nhiên nếu có quyết tâm chính trị lớn, Việt Nam hoàn toàn có thể đạt được mục tiêu này.

Bộ trưởng nhấn mạnh cần chú trọng công tác phát hiện bệnh lao từ cơ sở. "Với cuốn tài liệu 'Hướng dẫn triển khai hoạt động phát hiện chủ động, tích cực bệnh lao, lao tiềm ẩn và một số bệnh hô hấp tại cộng đồng và cơ sở y tế - Tăng cường vai trò của các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh' do Chương trình Chống lao quốc gia xây dựng sẽ giúp nâng cao năng lực cho cán bộ y tế cơ sở, giúp phát hiện sớm bệnh lao ngay tại địa phương. Làm sao để đưa cuốn sách này tới hơn 11.000 trạm y tế xã, các trung tâm y tế huyện và tới tận cộng đồng".

Bên cạnh đó, cần huy động sự hưởng ứng của cả cộng đồng với công tác phòng chống lao, tăng cường tiếp cận của người dân với các dịch vụ y tế, chủ động tham gia tìm kiếm dịch vụ khám và điều trị bệnh lao, vượt qua mọi rào cản từ cả phía người bệnh cũng như thầy thuốc và xã hội.

Ngoài ra, chú trọng vận động đầu tư đa nguồn cho công tác phòng chống lao bao gồm ngân sách Nhà nước, ngân sách địa phương, tài trợ quốc tế, bảo hiểm y tế, xã hội hoá…

Cũng trong khuôn khổ sự kiện hôm nay, Quỹ Hỗ trợ người bệnh chiến thắng bệnh lao cũng phát động chương trình ủng hộ bằng hình thức nhắn tin (Nội dung TB gửi 1402) trong thời gian 2 tháng (Từ 8/3/2024 - 6/5/2024).

Năm 2024, chủ đề Ngày thế giới phòng chống Lao vẫn là: "Yes, we can end TB" (Đúng! Chúng ta có thể chấm dứt bệnh lao).

Trên cơ sở đó, chủ đề Ngày Thế giới Phòng chống Lao của Việt Nam năm 2024 là “ĐÚNG! VIỆT NAM CÓ THỂ CHẤM DỨT BỆNH LAO”, như một lời “hồi đáp”, hưởng ứng mạnh mẽ với thế giới, khẳng định những nỗ lực, quyết tâm, khát vọng ở mức cao nhất của Việt Nam trong công tác phòng chống Lao, đồng thời chủ đề năm nay tiếp tục khẳng định mục tiêu chấm dứt bệnh Lao tại Việt Nam là hoàn toàn có thể.