Rối loạn lipid máu nên ăn gì, kiêng gì? Lời khuyên dành cho người bệnh

Rối loạn lipid máu, một dạng rối loạn chuyển hóa phổ biến, có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được kiểm soát tốt. Vậy, người bị rối loạn lipid máu nên ăn gì, kiêng gì để hỗ trợ điều trị và cải thiện sức khỏe? Hãy khám phá ngay những lời khuyên dinh dưỡng hữu ích trong bài viết dưới đây để bảo vệ sức khỏe của bạn một cách hiệu quả hơn.

Rối loạn lipid máu là gì?

Rối loạn lipid máu là tình trạng mức LDL hoặc nồng độ triglyceride (chất béo trung tính) cao hơn mức sinh lý bình thường. Điều này cũng thể hiện ý nghĩa là mức HDL của bạn thấp hơn mức bình thường.

Trong máu của bạn có chứa ba loại lipid:

• Lipoprotein mật độ cao (HDL-C) - cholesterol “tốt”.
• Lipoprotein mật độ thấp (LDL-C) - cholesterol “xấu”.
• Triglyceride (Chất béo trung tính).

1 Nguyên tắc ăn uống cho người bệnh rối loạn lipid máu

Hạn chế lượng chất béo có hại ăn vào

Ở những người mắc chứng rối loạn lipid máu cần phải kiểm soát lượng chất béo bão hòa và transfat ăn vào vì khi tiêu thụ quá các chất béo này quá nhiều có thể làm tăng mức cholesterol "xấu" và giảm mức cholesterol "tốt", từ đó làm tăng khả năng mắc các bệnh về tim mạch và mạch máu.

Các chuyên gia sức khỏe khuyến khích những người đã và đang có nguy cơ mắc bệnh nên hạn chế lượng chất béo bão hòa ở mức <14g/ngày . 

Hãy lựa chọn các thực phẩm có hàm lượng chất béo bão hòa càng xấp xỉ 0 để giúp bạn bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình.

Thực phẩm chứa chất béo tốt (trái) và chất béo xấu (phải)

Tăng lượng chất béo có lợi cho tim

Chế độ ăn lành mạnh phù hợp với bệnh nhân rối loạn lipid máu không phải là kiêng khem hoàn toàn chất béo. Chúng ta cần thay đổi bằng cách giảm lượng chất béo bão hòa thay bằng chất béo không bão hòa đơn hoặc đa nối đôi, ví dụ như omega 3 - acid béo quan trọng mà cơ thể con người không tự tổng hợp được.

Chất béo không bão hòa được xem là "chất béo tốt", có khả năng giúp giảm mức cholesterol xấu trong máu như triglyceride và LDL, đồng thời tăng cường mức cholesterol tốt (HDL), từ đó bảo vệ tim mạch và hỗ trợ sức khỏe tổng thể. Thực phẩm chứa nhiều chất béo có tác dụng tốt cho tim mạch như dầu oliu, bơ, cá hồi, các loại hạt ...

Với việc bổ sung các chất béo có lợi vào khẩu phần ăn hàng ngày, bệnh nhân mắc rối loạn lipid máu có thể cải thiện thành phần lipid và giảm nguy cơ tim mạch xơ vữa.

Bơ là một trong những thực phẩm chứa chất béo tốt cho hệ tim mạch

Hạn chế cholesterol trong chế độ ăn uống

Việc kiểm soát cholesterol trong chế độ ăn là cực kỳ quan trọng đối với những người mắc rối loạn lipid máu. Để ngăn ngừa các biến chứng, người bệnh nên hạn chế hoặc tránh hoàn toàn những thực phẩm chứa nhiều cholesterol như trứng, nội tạng động vật, một số loại hải sản, thịt mỡ và phô mai .

Điều này giúp giảm nguy cơ tích tụ cholesterol trong máu, hỗ trợ điều trị và bảo vệ sức khỏe tim mạch hiệu quả hơn.

Hạn chế cholesterol trong chế độ ăn uống là điều cần thiết đối với bệnh nhân

Giảm lượng chất béo trong thực đơn theo tiêu chuẩn BMI

Đối với những người bị rối loạn lipid, việc giảm lượng chất béo trong thực đơn có thể rất quan trọng để kiểm soát tình trạng của họ, nhất là khi chỉ số BMI cao.

Nguyên tắc giảm lượng chất béo bao gồm việc lựa chọn các nguồn protein nạc, chẳng hạn như thịt gà hoặc gà tây không da, cá và các loại đậu. Bên cạnh đó, bạn cũng có thể lựa chọn các sản phẩm từ sữa ít béo, phô mai ít béo và sữa chua.

Xem thêm: Cách đo và tính chỉ số BMI cho nam nữ người Việt chuẩn xác, chi tiết

Việc kiểm soát chất béo trong khẩu phần ăn theo tiêu chuẩn BMI là quan trọng

Đảm bảo lượng protein nạp vào cơ thể đúng chuẩn

Khi nói đến protein, bạn phải chọn các nguồn nạc như thịt gia cầm, cá hoặc protein từ thực vật. Hơn nữa là cần tránh các sản phẩm động vật giàu chất béo như thịt đỏ và sữa chứa nhiều chất béo, có thể làm tăng mức cholesterol.

Hãy đặt mục tiêu sử dụng nhiều loại protein khác nhau trong ngày để đảm bảo rằng người bệnh nhận được tất cả các acid amin thiết yếu cho hoạt động cơ thể khỏe mạnh.

Đối với người mắc rối loạn lipid máu nên hạn chế tiêu thụ các loại thịt đỏ

Bổ sung thêm ngũ cốc và rau củ vào thực đơn

Bên cạnh việc hạn chế các loại chất béo có hại cho cơ thể, người bệnh nên tập trung vào việc bổ sung ngũ cốc, các loại trái cây và rau củ vào thực đơn của mình. Những thực phẩm chứa nhiều chất xơ có thể giúp làm giảm được mức cholesterol trong máu.

Người bệnh cũng cần bổ sung thêm các loại ngũ cốc và rau củ quả vào thực đơn

2 Rối loạn lipid máu nên ăn gì 

Các loại trái cây và rau quả

Các loại rau củ quả có nhiều màu sắc như quả mọng, nho, lê, cam, táo, cà tím, ớt chuông,... là những thực phẩm bạn cần bổ sung vào khẩu phần ăn của mình.

Trái cây và rau quả là những thực phẩm không chứa cholesterol, bên cạnh đó, loại thực phẩm này còn chứa nhiều chất chống oxy hóa giúp phá vỡ các gốc tự do, từ đó làm giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch.

Các loại trái cây, rau củ có nhiều màu sắc giúp ngăn chặn các gốc tự do gây hại cho cơ thể

Ngũ cốc nguyên hạt

Yến mạch, lúa mì hay hạt lanh là những thực phẩm tuyệt vời cung cấp chất xơ, carbohydrate phức tạp và protein. Tuy nhiên, với những đối tượng không thể ăn gluten hay mắc bệnh celiac, bạn nên hỏi ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng để đảm bảo cho sức khỏe của mình luôn được tốt nhất.

Các loại ngũ cốc nguyên hạt giúp cung cấp lượng chất xơ tốt cho sức khỏe

Thịt cá và đậu

Hãy chọn các loại cá chứa nhiều omega-3, thịt gà không da và hạn chế các loại thịt đỏ và hải sản. Ngoài ra, bạn cũng có thể thay thế protein từ thịt thành các loại đậu như mì căn, đậu phụ, đậu đen và các chế phẩm từ đậu nành.

Các chế phẩm từ đậu nành có chứa nhiều estrogen và isoflavone, không những có tác dụng kiểu estrogen mà còn giúp làm giảm nồng độ cholesterol toàn phần, lượng cholesterol “xấu” và triglyceride bên trong cơ thể.

Các loại đậu cũng là một nguồn cung cấp protein dồi dào cho cơ thể

Các loại hạt

Người bệnh nên thay thế các món ăn vặt chế biến sẵn bằng các loại hạt như hạnh nhân, óc chó hoặc hạt chia. Không chỉ giàu chất béo không bão hòa có lợi cho sức khỏe tim mạch, các loại hạt còn hỗ trợ cơ thể đào thải cholesterol nội sinh, giúp cân bằng mức cholesterol và tăng cường sức khỏe tổng thể. Đây là lựa chọn lành mạnh và dinh dưỡng cho những ai cần kiểm soát rối loạn lipid máu.

Các loại hạt là nguồn cung cấp chất béo tốt cho người mắc rối loạn lipid máu

Sữa và canxi

Bạn nên bổ sung sữa và các thực phẩm giàu canxi vào thực đơn hàng ngày của bản thân. Canxi đã được chứng minh là có tác dụng có lợi cho quá trình chuyển hóa lipid.

Ngoài ra, canxi cũng có liên quan đến việc giảm huyết áp, điều này rất có lợi cho những người mắc chứng rối loạn lipid máu.

Thực phẩm giàu canxi đã được chứng minh là có tác dụng tốt cho quá trình chuyển hóa lipid

Thực phẩm giàu omega-3

Thực phẩm giàu omega 3 là loại chất béo tốt cho người mắc chứng rối loạn lipid máu. Bạn có thể tìm thấy các thực phẩm giàu omega-3 ở trong các loại cá nước lạnh như cá hồi, cá ngừ, cá trích, cá thu,... hoặc bạn cũng có thể tìm thấy chất béo này ở thực vật trong quả óc chó, hạt chia hay hạt lanh.

Thực phẩm giàu omega-3 chứa chất béo tốt cho sức khỏe của người bệnh

Thực phẩm giàu sterol thực vật

Sterol thực vật là những hợp chất được tìm thấy tự nhiên trong nhiều loại trái cây, rau, quả hạch và hạt, có cấu trúc tương tự như cholesterol và có thể giúp ngăn chặn tình trạng hấp thu cholesterol ở ruột non.

Một số ví dụ về thực phẩm chứa nhiều sterol thực vật bao gồm hạnh nhân, đậu phộng, hạt bí ngô và mầm lúa mì.

Bằng cách bổ sung nhiều sterol thực vật hơn vào chế độ ăn uống có thể giúp giảm mức cholesterol và giảm nguy cơ mắc bệnh tim ở những người mắc chứng rối loạn lipid máu.

Thực phẩm giàu sterol thực vật giúp giảm hấp thu cholesterol ở ruột non của bạn

Dầu ô-liu

Dầu ô-liu là nguồn cung cấp dồi dào axit béo không bão hòa đơn, giúp giảm cholesterol LDL xấu trong máu, từ đó hỗ trợ bảo vệ tim mạch. Đây là lựa chọn thay thế tuyệt vời cho các loại dầu và chất béo không lành mạnh khác. Ngoài ra, dầu ô-liu còn chứa nhiều chất chống oxy hóa, giúp bảo vệ tế bào và mô khỏi tổn thương do quá trình oxy hóa, góp phần cải thiện sức khỏe tổng thể và ngăn ngừa các bệnh mãn tính.

Khi sử dụng dầu ô-liu, bạn nên chọn sản phẩm nguyên chất vì loại này sẽ ít được chế biến hơn và chứa nhiều chất dinh dưỡng hơn.

Tuy nhiên, bạn cần phải sử dụng dầu ô-liu với một mức độ vừa phải vì đây vẫn là thực phẩm có chứa hàm lượng calo cao, khi tiêu thụ quá mức có thể dẫn đến tăng cân.

Người bệnh nên sử dụng dầu ô-liu thay thế cho các loại dầu và chất béo khác

3 Rối loạn mỡ máu kiêng ăn gì

Chất béo chuyển hóa

Chất béo chuyển hóa, một loại chất béo nhân tạo được tạo ra qua quá trình hydro hóa, đặc biệt có hại cho những người mắc rối loạn lipid máu. Chúng làm tăng cholesterol LDL (cholesterol xấu) và giảm cholesterol HDL (cholesterol tốt), gây ra sự mất cân bằng lipid trong máu.

Điều này làm gia tăng nguy cơ xơ vữa động mạch và các bệnh tim mạch, vốn đã cao ở những người mắc rối loạn lipid máu. Do đó, việc tránh chất béo chuyển hóa là rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe tim mạch.

Do đó, người mắc chứng rối loạn lipid máu nên lựa chọn các nguồn chất béo lành mạnh hơn, chẳng hạn như chất béo không bão hòa có trong dầu ô liu, bơ và cá béo đồng thời tránh chất béo chuyển hóa thường thấy trong nhiều thực phẩm chế biến sẵn và chiên.

Chất béo chuyển hóa sẽ làm tăng cholesterol xấu và làm giảm cholesterol tốt

Muối

Tiêu thụ quá nhiều muối có thể dẫn đến tăng huyết áp, một yếu tố nguy cơ chính gây ra các bệnh tim mạch, đặc biệt nghiêm trọng đối với những người mắc rối loạn lipid máu. Hơn nữa, chế độ ăn nhiều muối thường đi kèm với việc sử dụng thực phẩm chế biến sẵn, vốn chứa nhiều natri và chất béo không lành mạnh.

Điều này không chỉ làm tăng nguy cơ bệnh tim mạch mà còn ảnh hưởng tiêu cực đến toàn bộ hệ thống chuyển hóa của cơ thể. Vì vậy, kiểm soát lượng muối trong khẩu phần ăn là một bước quan trọng để bảo vệ sức khỏe tim mạch và duy trì lối sống lành mạnh.

Chế độ ăn nhiều muối gây ảnh hưởng lớn đến tim mạch, thường liên quan đến bệnh

Đường

Việc tiêu thụ quá nhiều đường, đặc biệt từ đường bổ sung và đồ uống có đường, có thể dẫn đến tăng cân và béo phì, làm tăng nguy cơ rối loạn lipid máu. Lượng đường cao còn góp phần làm tăng mức chất béo trung tính trong máu, một yếu tố nguy hại cho người mắc rối loạn lipid.

Để kiểm soát bệnh hiệu quả và bảo vệ tim mạch, bạn nên hạn chế đường bổ sung trong khẩu phần ăn, tập trung vào thực phẩm nguyên chất, giàu dinh dưỡng. Ưu tiên sử dụng carbohydrate phức hợp có chỉ số đường huyết thấp sẽ giúp ổn định đường huyết và giảm nguy cơ biến chứng.

Đường không những làm bạn béo phì mà còn là yếu tố nguy cơ gây rối loạn lipid

4 Lời khuyên dành cho người bị rối loạn lipid máu

Xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh

Một số lưu ý khi xây dựng chế độ ăn uống cho người bị rối loạn lipid máu:

• Giảm thiểu sử dụng chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa vì có thể làm tăng mức cholesterol "xấu".
• Thay thế chất béo có hại bằng những lựa chọn lành mạnh hơn như chất béo không bão hòa có trong dầu ô liu, quả bơ và các loại hạt.
• Tăng cường lượng chất xơ ăn vào bằng cách kết hợp thêm ngũ cốc nguyên hạt, trái cây, rau và các loại đậu.
• Lựa chọn các nguồn protein nạc như thịt gia cầm, cá và các lựa chọn có nguồn gốc thực vật như đậu đen, đậu nành,...

Người bị rối loạn lipid nên tăng cường chất xơ và vitamin từ rau củ vào khẩu phần ăn

Tập thể dục thường xuyên

Việc kết hợp chế độ ăn uống cân bằng với hoạt động thể chất thường xuyên sẽ giúp kiểm soát tình trạng rối loạn lipid, duy trì cân nặng khỏe mạnh và tăng cường sức khỏe tim mạch tổng thể một cách hiệu quả hơn.

Tập thể dục góp phần kiểm soát rối loạn lipid máu tốt hơn

Duy trì cân nặng ở mức lý tưởng

Duy trì cân nặng ở mức lý tưởng là rất quan trọng đối với những người bị rối loạn lipid vì việc này đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát các tình trạng rối loạn và làm giảm nguy cơ biến chứng của tim mạch.

Bằng cách duy trì và đạt được cân nặng ở mức phù hợp thông qua sự kết hợp giữa chế độ ăn uống hợp lý và hoạt động thể lực thường xuyên có thể tác động tích cực đến cấu hình lipid và hỗ trợ sức khỏe tim mạch tốt hơn.

Duy trì và đạt được cân nặng hợp lý là điều cần thiết đối với người bệnh

Xem thêm:

• Rối loạn mỡ máu: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị
• Máu nhiễm mỡ nên ăn gì và kiêng ăn gì? Lưu ý các loại thực phẩm sau
• Bệnh mỡ máu cao kiêng ăn gì để tránh bị tai biến?

Bệnh nhân rối loạn mỡ máu cần kết hợp chế độ ăn uống phù hợp cùng với việc điều trị bằng thuốc để đạt hiệu quả tối ưu trong việc kiểm soát mỡ máu. Điều này không chỉ giúp duy trì mức mỡ máu ổn định mà còn ngăn ngừa nguy cơ xơ vữa động mạch và các bệnh tim mạch liên quan. Nếu bạn thấy thông tin này hữu ích, hãy chia sẻ để nhiều người cùng biết và chăm sóc sức khỏe tốt hơn!