Người nổi tiếng quảng cáo sai sự thật: Trách nhiệm tới đâu?

Theo quy định hiện hành, trách nhiệm của tổ chức, cá nhân trong hoạt động quảng cáo sản phẩm/dịch vụ được quy định rõ trong Luật Quảng cáo 2012.

Cụ thể, bên tổ chức, cá nhân hoạt động quảng cáo có nghĩa vụ cung cấp thông tin trung thực, chính xác về tổ chức, cá nhân, sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ cho người kinh doanh dịch vụ quảng cáo hoặc người phát hành quảng cáo và chịu trách nhiệm về các thông tin đó.

Đảm bảo chất lượng sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ phù hợp với nội dung quảng cáo.

Chịu trách nhiệm về sản phẩm quảng cáo của mình khi trực tiếp thực hiện quảng cáo; liên đới chịu trách nhiệm khi thuê người khác thực hiện.

Đồng thời, cần cung cấp tài liệu liên quan đến sản phẩm quảng cáo khi cơ quan nhà nước có thẩm quyền yêu cầu.

Đối với tổ chức, cá nhân nếu có hành vi vi phạm, tùy theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử phạt vi phạm hành chính; nếu gây thiệt hại thì phải bồi thường theo quy định của pháp luật.

Ngoài ra, Nghị định 38/2021/NĐ-CP quy định phạt tiền từ 60 - 80 triệu đồng đối với hành vi quảng cáo không đúng hoặc gây nhầm lẫn về khả năng kinh doanh, khả năng cung cấp sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ của tổ chức, cá nhân kinh doanh sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ. 

Như vậy, tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động quảng cáo cần tuân thủ nghiêm ngặt các quy định pháp luật để đảm bảo tính trung thực, chính xác và tránh các hành vi vi phạm có thể dẫn đến xử phạt hoặc trách nhiệm pháp lý.

Người nổi tiếng vẫn ngang nhiên ‘thổi phồng’

Dù trách nhiệm, nghĩa vụ và chế tài đã được quy định rõ trong Luật Quảng cáo, nhưng không ít người nổi tiếng trong nước vẫn vướng tranh cãi khi quảng cáo sản phẩm lố, sai công dụng, chức năng gây bức xúc dư luận.

Mới đây nhất, Tiktoker Hằng Du Mục và Quang Linh Vlog đều đã công khai xin lỗi về quảng cáo gây nhầm lẫn về công dụng sản phẩm.

Theo đó, trong một phiên livestream, Hằng Du Mục quảng cáo "1 hũ yến 70 ml có đến 30gr yến tươi", thậm chí cô còn khẳng định đây là yến tổ A5 chứ không phải yến vụn. Sau khi bị những người trong ngành phản ứng, nữ Tiktoker thừa nhận nhầm lẫn giữa 300mg hàm lượng yến với 30gr yến do chỉ nói theo kịch bản được ê-kíp chuẩn bị. Cô nhận trách nhiệm về vụ việc và gửi lời xin lỗi tới khán giả.

Trong khi đó, Quang Linh Vlog gây tranh cãi vì quảng cáo "ăn một viên rau củ KERA bằng ăn một đĩa rau".  Sau đó anh đã phải lên xin lỗi vì lời quảng cáo lố của mình.

Theo Luật sư Nguyễn Thị Thúy - Công ty Luật TNHH Việt Phú Thịnh (Đoàn Luật sư thành phố Hà Nội), người nổi tiếng cần thận trọng và xác minh thông tin trước khi tham gia quảng cáo để tránh vi phạm pháp luật và bảo vệ uy tín cá nhân.

“Nếu đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi quảng cáo gian dối mà còn vi phạm, người nổi tiếng có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 197 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) Tội quảng cáo gian dối. Mức phạt bao gồm phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm”, Luật sư Thuý cho hay. “Ngoài ra, người phạm tội còn có thể bị phạt tiền bổ sung từ 5.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng và cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1 năm đến 5 năm”. 

Luật sư Thúy nhấn mạnh: "Trong trường hợp người nổi tiếng chỉ làm theo kịch bản do nhãn hàng cung cấp thì vẫn chịu trách nhiệm về nội dung quảng cáo, theo Luật Quảng cáo 2012".

Dù vậy, không ít ý kiến cho rằng các mức phạt hiện nay chưa đủ sức răn đe, bởi có những phiên livestream cả chục, trăm tỷ đồng nên họ sẵn sàng thổi phồng công dụng của sản phẩm, bán hàng trục lợi.

Cần siết chặt quản lý hơn

Luật sư Thúy cho rằng một số điểm có thể xem xét để quản lý chặt chẽ hơn vấn đề người nổi tiếng quảng cáo sai sự thật. 

Thứ nhất, tăng cường trách nhiệm pháp lý của người nổi tiếng. Cần bổ sung chế tài cụ thể hơn để người nổi tiếng không thể né tránh trách nhiệm bằng cách nói rằng họ chỉ “đọc kịch bản”. Yêu cầu người nổi tiếng phải xác minh tính chính xác của sản phẩm trước khi quảng cáo và chịu trách nhiệm liên đới nếu vi phạm.

Thứ hai, áp dụng mức phạt nghiêm khắc hơn. Có thể đưa mức phạt dựa trên giá trị hợp đồng quảng cáo, hoặc phần trăm từ tổng thu nhập từ quảng cáo vi phạm.

Thứ ba, tăng cường kiểm soát quảng cáo trên mạng xã hội. Hiện nay, nhiều quảng cáo sai sự thật xuất hiện trên Facebook, TikTok, YouTube… nhưng việc xử lý còn khó khăn. Có thể xem xét yêu cầu các nền tảng gỡ bỏ quảng cáo vi phạm trong vòng 24 giờ và áp dụng chế tài xử phạt nghiêm khắc hơn với nền tảng nào để lọt quảng cáo vi phạm.

Thứ tư, Tăng cường kiểm soát các loại sản phẩm nhạy cảm. Hiện nay, nhiều người nổi tiếng quảng cáo thực phẩm chức năng, thuốc giảm cân, mỹ phẩm… nhưng không có kiểm định rõ ràng. Có thể xem xét cấm hoàn toàn người nổi tiếng quảng cáo thuốc, thực phẩm chức năng chưa được kiểm chứng hoặc yêu cầu phải có giấy chứng nhận rõ ràng từ cơ quan chức năng.

"Cần sửa đổi luật theo hướng tăng trách nhiệm của người nổi tiếng, nâng mức phạt và siết chặt kiểm soát quảng cáo trên mạng xã hội để bảo vệ người tiêu dùng tốt hơn", Luật sư Thúy nói.

Người nổi tiếng không thể nổi tiếng nếu thiếu sự ủng hộ từ cộng đồng. Do đó, sự tẩy chay từ cộng đồng, đặc biệt là người theo dõi những người nổi tiếng, chính là hình thức trừng phạt lớn nhất dành cho hành vi quảng cáo sai sự thật.

Ngoài ra, người tiêu dùng có quyền bảo vệ lợi ích của mình bằng việc yêu cầu cơ quan chức năng xử lý nghiêm các cá nhân, tổ chức vi phạm quy định quảng cáo.