Người bị suy thận nên ăn gì? 14 thực phẩm nên, kiêng cho người bệnh

Khi mắc phải bệnh thận, các chất thải có nguy cơ tích tụ trong máu và gây nguy hiểm cho cơ thể. Chế độ ăn sẽ giúp cải thiện chức năng thận và ngăn ngừa các tổn thương khác. Hãy cùng tìm hiểu suy thận nên ăn gì qua bài viết sau nhé!

1 Chế độ dinh dưỡng ảnh hưởng như thế nào đến người suy thận?

Mức độ hạn chế trong chế độ ăn uống cho người suy thận sẽ phụ thuộc vào giai đoạn suy thận, tình trạng diễn tiến bệnh thận. 

Tuy nhiên, bất kể giai đoạn nào, chế độ ăn cũng cần đảm bảo hai mục tiêu chính: đảm bảo dinh dưỡng cho cơ thể hoạt động và giảm nguy cơ tổn thương thận tiến triển.

Có rất nhiều khuyến cáo khác nhau về chế độ ăn cho người suy thận nhưng nhìn chung, tỉ lệ phần trăm của từng loại thức ăn không có sự khác biệt đáng kể. Nhu cầu năng lượng trung bình mỗi ngày cho bệnh nhân suy thận nên là 35 kcal/kg/ngày, trong đó:

• Protein nên được tiết chế ở mức từ 0.8 - 1 g/kg/ngày, ưu tiên lựa chọn các loại protein có giá trị sinh học cao.
• Chất béo chiếm 30 - 40% tổng năng lượng, tỉ lệ acid béo bão hoà:không bão hoà nên là 1:1.
• Cần bổ sung khoảng 20 - 25 g chất xơ mỗi ngày.
• Hạn chế natri dưới 2 g/ngày, kali 40 - 70 mEq/ngày.
• Lượng nước nhập tuỳ thuộc vào khả năng dung nạp của người bệnh cũng như tình trạng tim mạch.

Tuy nhiên, trải nghiệm của mỗi bệnh nhân suy thận là khác nhau, vì vậy việc tham khảo ý kiến bác sĩ để xây dựng chế độ ăn phù hợp với nhu cầu cá nhân là vô cùng quan trọng. Bác sĩ sẽ dựa trên mức độ suy thận, tình trạng sức khỏe tổng thể và các yếu tố khác để đưa ra lời khuyên dinh dưỡng phù hợp nhất cho bạn.

Một chế độ dinh dưỡng hợp lý kết hợp với vận động, duy trì cân nặng ở mức hợp lý sẽ giúp giảm thiểu đáng kể diễn tiến suy thận, cải thiện chất lượng cuộc sống.

Chế độ dinh dưỡng tác động tích cực đến quá trình thải độc của thận

2 Các loại thực phẩm người suy thận nên ăn

Khi bị suy thận, bạn cần có một chế độ dinh dưỡng phù hợp cũng như nên ăn những loại thực phẩm được bác sĩ và các chuyên gia sức khỏe khuyên dùng như: 

Ớt chuông

Ớt chuông là một loại thực phẩm có chứa nguồn dinh dưỡng dồi dào và chứa ít kali hơn các loại rau củ khác. Do đó, đây là một loại quả rất tốt cho người bệnh thận. Ớt chuông chứa rất nhiều vitamin C, một chất có khả năng chống oxy hóa mạnh mẽ.

Một quả ớt chuông nặng 74 g sẽ cung cấp cho cơ thể đến 158% lượng vitamin C cần thiết mỗi ngày. Hơn nữa, loại quả này cũng cung cấp vitamin A, giúp tăng cường hệ miễn dịch cho người bệnh suy thận.

Ớt chuông chứa nhiều dinh dưỡng và có ít kali nên rất tốt cho người bị suy thận

Bắp cải

Trong bắp cải rất giàu các chất dinh dưỡng như vitamin và khoáng chất. Đây là nguồn cung cấp vitamin K, vitamin C và vitamin B dồi dào cho cơ thể. Một nghiên cứu năm 2021 đã chỉ ra rằng ăn bắp cải xanh, bắp cải trắng có thể giảm nguy cơ tổn thương gan và thận hiệu quả.

Ngoài ra, ăn bắp cải thường xuyên còn giúp cơ thể bổ sung chất xơ không hòa tan, giúp hệ thống tiêu hóa khỏe mạnh hơn thông qua việc thúc đẩy nhu động ruột.

Ăn bắp cải giúp giảm nguy cơ tổn thương thận

Súp lơ

Chỉ với ½ chén súp lơ luộc, bạn đã cung cấp cho cơ thể 9 mg natri, 88 mg kali và 20 mg phospho. Súp lơ không chỉ là nguồn cung cấp vitamin C, folate và chất xơ dồi dào mà còn chứa lượng indol, glucosinolate và thiocyanat đáng kể, giúp hỗ trợ gan trung hòa các chất độc hại, bảo vệ màng tế bào và ADN khỏi tổn thương.

Bạn có thể chế biến món súp lơ nghiền thay thế cho khoai tây, giúp giảm lượng kali nạp vào cơ thể, phù hợp cho người bệnh suy thận. Ngoài ra, súp lơ còn có thể chế biến thành nhiều món ăn ngon khác như xào, luộc, nướng,... mang đến cho bạn những bữa ăn bổ dưỡng và đầy đủ dưỡng chất.

Súp lơ chứa rất nhiều vitamin C, folate và chất xơ tốt cho người bệnh thận

Tỏi

Chỉ với 3 tép tỏi (khoảng 9 g), bạn đã bổ sung cho cơ thể 1,5 mg natri, 36 mg kali và 14 mg phospho. Trong khi người bệnh thận cần hạn chế lượng natri nạp vào bao gồm cả natri trong muối, thì tỏi chính là lựa chọn hoàn hảo để thay thế.

Tỏi không chỉ giúp tăng thêm hương vị cho món ăn mà còn cung cấp nhiều dưỡng chất thiết yếu cho cơ thể. Loại củ này là nguồn cung cấp dồi dào mangan, vitamin C, vitamin B6 và các hợp chất lưu huỳnh có đặc tính kháng viêm.

Tỏi vừa giúp thêm hương vị vừa cung cấp nhiều dưỡng chất cho cơ thể

Hành tây

Hành tây là lựa chọn hoàn hảo cho người bệnh thận bởi hàm lượng natri thấp. Chỉ với 1 củ hành tây (khoảng 70 g), bạn đã nạp vào cơ thể 3 mg natri, 102 mg kali và 20 mg phospho - lượng chất thấp hơn nhiều so với các loại gia vị thông thường.

Điều này sẽ giúp kiểm soát huyết áp và giảm gánh nặng cho thận. Không chỉ vậy, hành tây còn có thể thay thế hương vị của muối, giúp bạn giảm lượng muối nạp vào cơ thể. Ngoài ra, hành tây còn là nguồn cung cấp dồi dào vitamin C, mangan, vitamin B và các lợi khuẩn rất tốt cho hoạt động của hệ tiêu hóa.

Hành tây là loại gia vị phù hợp cho người bệnh suy thận vì chứa rất ít natri

Táo

Trong táo có chứa rất nhiều loại dinh dưỡng bổ ích cho cơ thể, đặc biệt phù hợp với người bị suy thận vì trong 1 quả táo chứa 0 g natri, 158 mg kali và 10 mg phospho. Ngoài ra, táo còn giàu các hoạt chất như:

• Giàu pectin: Đây là chất xơ hòa tan hữu ích trong việc làm giảm và duy trì mức cholesterol, đường huyết trong phạm vi cho phép.
• Giàu chất chống oxy hóa: Quercetin là hoạt chất có trong táo, giúp bảo vệ tế bào não trước các tổn thương bắt nguồn từ hệ lụy suy thận.
• Giàu vitamin C: Loại vitamin này sẽ giúp những tế bào bạch cầu hoạt động hiệu quả.

Bên cạnh đó, táo còn giúp cơ thể chúng ta ngăn ngừa tình trạng táo bón, phòng ngừa các loại bệnh lý về tim mạch. 

Táo chứa rất nhiều loại dinh dưỡng bổ ích phù hợp với người bị suy thận

Việt quất

Việt quất có chứa chất dinh dưỡng thực vật được gọi là proanthocyanidin loại A. Đây là chất chống oxy hóa có tác dụng bảo vệ tim mạch, có thể ngăn ngừa nhiễm trùng đường tiết niệu và thận bằng cách giảm lượng vi khuẩn trong nước tiểu.

Hơn nữa, việt quất là một loại trái cây có chứa nhiều chất xơ, vitamin, mangan và chất chống oxy hóa khác rất tốt cho cơ thể. Bên cạnh đó, loại quả này chứa rất ít natri, kali, phospho nên rất thích hợp với người bệnh suy thận.

Việt quất chứa proanthocyanidin loại A giúp ngăn ngừa nhiễm trùng thận

Gà bỏ da

Ức gà là thực phẩm được các chuyên gia dinh dưỡng khuyên dùng cho người bệnh suy thận bởi hàm lượng natri, kali, phospho thấp hơn so với các phần thịt gà khác. Cụ thể, 84 g ức gà không da chứa 63 mg natri, 216 mg kali và 192 mg phospho.

So với các loại thịt đỏ, thịt gà nói chung và ức gà nói riêng là nguồn cung cấp protein chất lượng cao, dễ tiêu hóa, giúp hỗ trợ quá trình phục hồi cơ bắp và duy trì sức khỏe cho người bệnh.

Nên chọn ức gà tươi không da cho người bệnh suy thận

Lòng trắng trứng

Chúng ta thường nghĩ lòng đỏ trứng rất tốt cho cơ thể vì có nhiều dưỡng chất. Tuy nhiên, người bệnh suy thận không nên ăn lòng đỏ trứng vì chúng có chứa lượng phospho dồi dào.

Bên cạnh đó, lòng trắng trứng lại chứa nguồn protein an toàn với thận, do đó, chúng rất thích hợp với người bệnh suy thận, đặc biệt là bệnh nhân chạy thận nhân tạo. Bởi vì trong quá trình chạy thận, người bệnh sẽ có nhu cầu protein cao nhưng lại cần hạn chế phospho.

Lòng trắng của trứng là nguồn protein an toàn với thận và chứa ít phospho

Dầu ô liu

Trong 28 g dầu ô liu chỉ chứa khoảng 0,6 mg natri và 0,3 mg kali, không chứa phospho. Điều này giúp khẳng định dầu ô liu là nguồn cung cấp chất béo 'vàng' cho sức khỏe, đặc biệt là đối tượng cần kiểm soát cân nặng và sức khỏe thận.

Điểm nổi bật của dầu ô liu là hàm lượng chất béo không bão hòa đơn (chủ yếu là axit oleic) dồi dào. Chất béo này sở hữu đặc tính chống viêm, giúp bảo vệ cơ thể khỏi tác hại của gốc tự do, giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch và hỗ trợ chức năng thận hiệu quả.

Dầu ô-liu là nguồn cung cấp chất béo có lợi cho người bệnh suy thận

Cá chẽm

Với hàm lượng 74 mg natri, 279 mg kali và 211 mg phospho trong 85 g cá chẽm nấu chín, đây được xem là loại thực phẩm chất lượng cao, mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe.

Ngoài ra, trong cá chẽm còn có hàm lượng omega-3 dồi dào giúp chống viêm hiệu quả, hỗ trợ giảm nguy cơ suy giảm nhận thức, trầm cảm và lo âu.

Bên cạnh đó, lượng phospho trong cá chẽm cũng thấp hơn so với nhiều loại hải sản khác, phù hợp cho người cần kiểm soát lượng phospho nạp vào cơ thể.

Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn cho sức khỏe, người bệnh thận nên lưu ý sử dụng cá chẽm một cách hợp lý, với khẩu phần vừa phải để duy trì mức phospho trong tầm kiểm soát.

Cá chẽm là thực phẩm chất lượng cao có chứa chất béo có lợi như omega-3

Dâu tây

Một quả dâu có thành phần dinh dưỡng dồi dào như vitamin B9 (folate), vitamin C, mangan, chất xơ hòa tan và nhiều chất chống oxy hóa mạnh như anthocyanin và ellagitannin.

Người bệnh suy thận nên bổ sung dâu tây vào chế độ ăn uống của mình vì loại quả này chứa rất nhiều chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể.

Người bị suy thận nên bổ sung dâu tây vào chế ăn của mình

Hạt macca

Hầu hết các loại hạt khác đều có hàm lượng phospho cao và không phù hợp nếu bạn đang theo chế độ ăn kiêng cho thận. Tuy nhiên, hạt macca lại là một lựa chọn vô cùng tốt dành cho những người có vấn đề về thận.

Hạt macca có hàm lượng kali và phospho thấp hơn đậu phộng hay hạnh nhân. Ngoài ra, hạt macca còn cung cấp canxi, chất béo lành mạnh, folate, magiê, đồng, sắt và mangan cho cơ thể khỏe mạnh.

Hạt macca có hàm lượng kali và phospho thấp hơn các loại hạt khác

Củ cải

Củ cải là một trong những loại thực phẩm giòn giúp bổ sung các chất dinh dưỡng lành mạnh cho chế độ ăn đối với người bị suy thận. Củ cải chứa rất ít kali và phospho, đồng thời có chứa nhiều các chất dinh dưỡng quan trọng khác như folate và vitamin A.

Củ cải chứa ít phospho và kali nên rất phù hợp cho người bệnh suy thận

3 Người suy thận kiêng ăn gì?

Người bệnh suy thận cần chú ý đến chế độ dinh dưỡng, ăn uống phù hợp để làm chậm tiến triển bệnh và giảm áp lực cho thận. Những thực phẩm mà người suy thận cần phải kiêng là:

• Thực phẩm chứa nhiều natri: Do natri làm tăng huyết áp, gây giữ nước và khiến thận làm việc nhiều hơn, nên người suy thận cần tránh các thực phẩm chứa nhiều natri như mắm, muối, thịt xông khói, xúc xích, thực phẩm đóng hộp, rau củ ngâm, khoai tây chiên, bỏng ngô và các loại hạt. Như đã đề cập ở trên, lượng natri bổ sung nên dưới 2 g/ngày cho người suy thận.
• Thực phẩm có chứa nhiều phospho: Khi thận hoạt động kém, phospho sẽ bị tích tụ dư thừa trong máu gây yếu xương, làm xương dễ gãy thông qua cơ chế tăng gắn kết, huy động canxi từ xương vào máu. Các thức ăn giàu phospho bao gồm: thức ăn nhanh, các loại thực phẩm đóng gói, phô mai chế biến sẵn, thịt tươi đông lạnh, thức uống đóng chai, nước có gas,...
• Thực phẩm chứa nhiều kali: Khi bị suy thận, khả năng đào thải kali qua nước tiểu bị suy giảm, dẫn đến tình trạng tăng kali trong máu, có thể gây yếu cơ, rối loạn nhịp tim, thậm chí là ngưng tim. Các thực phẩm chứa nhiều kali như sầu riêng, cam, chuối, bơ, đậu tương, đậu xanh, khoai tây, cà chua, măng, bí ngô, rau khoai lang, rau muống,...
• Tiết chế đạm - protein một cách phù hợp: Ở bệnh nhân suy thận, việc ăn quá nhiều đạm làm cơ thể sản sinh ra nhiều độc chất biến dưỡng từ đạm khiến cho thận làm việc nhiều, tổn thương lớp màng lọc cầu thận, gây tiểu đạm quá mức và giảm chức năng thận nhanh chóng. Chính vì vậy, cần có sự tham vấn của bác sĩ để đưa ra chế độ ăn đạm hợp lý cho người bệnh.

Người bị suy thận nên tránh thực phẩm chứa nhiều natri, phospho và kali

4 Các lưu ý trong chế độ dinh dưỡng của người suy thận

Ngoài vấn đề suy thận ăn gì và kiêng gì, người bệnh cần lưu ý những điều dưới đây để hỗ trợ tốt cho quá trình điều trị:

• Hạn chế uống nhiều nước, người bệnh suy thận chỉ nên uống đủ lượng nước theo lời khuyên của bác sĩ.
• Tránh tiêu dùng các thực phẩm kiêng kỵ (chứa nhiều muối, kali, phospho).
• Tránh thực phẩm có đường, đồ ngọt và đồ ăn nhẹ.
• Tránh tiêu thụ quá nhiều chất lỏng vì có thể dẫn đến tình trạng huyết áp cao, lượng chất lỏng thông thường là 800 - 1000 ml/ngày .

Bên cạnh đó, việc vận động và thay đổi lối sống đóng góp phần quan trọng giúp hỗ trợ điều trị suy thận. Tuy nhiên, cần có một số lưu ý như sau:

Vận động

Tổ chức Phòng chống Bệnh thận Hoa Kỳ cho biết vận động cơ thể mỗi ngày mang lại lợi ích to lớn cho người bệnh suy thận. Tập thể dục hỗ trợ điều trị hiệu quả bằng cách hạ huyết áp, giảm cholesterol, duy trì cân nặng hợp lý và cải thiện chất lượng giấc ngủ.

Báo cáo của Goldberg chỉ ra rằng, tập luyện giúp tăng lượng máu và khối lượng hồng cầu ở bệnh nhân suy thận đang chạy thận nhân tạo.

Các bộ môn đi bộ, bơi lội, yoga, đạp xe, aerobic… là những lựa chọn phù hợp cho người bệnh suy thận. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn sức khỏe, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi bắt đầu tập luyện.

Người suy thận nên vận động với các bộ môn đi bộ, bơi lội, đạp xe, aerobic

Thay đổi lối sống

Suy thận là căn bệnh nguy hiểm, có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng. Để bảo vệ sức khỏe và làm chậm tiến triển bệnh, người bệnh cần áp dụng một lối sống khoa học, bao gồm:

• Kiểm soát huyết áp: Huyết áp cao là 'thủ phạm' khiến bệnh suy thận diễn biến nặng hơn. Do đó, việc kiểm soát huyết áp chặt chẽ là vô cùng quan trọng. Người bệnh nên theo dõi huyết áp thường xuyên và tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ.
• Cai thuốc lá: Hút thuốc lá tiềm ẩn hơn 200 chất độc hại, gây áp lực lên thận và các cơ quan khác. Khiến tế bào thận bị phá hủy, đẩy nhanh tiến triển bệnh, thậm chí dẫn đến tử vong.
• Hạn chế rượu bia: Lạm dụng rượu bia là nguyên nhân hàng đầu gây tổn thương tế bào thận. Người bệnh suy thận nên tuyệt đối tránh xa các thức uống có hại này.
• Sử dụng thuốc hợp lý: Việc sử dụng thuốc không theo toa trong thời gian dài có thể gây tổn thương thận. Người bệnh cần tuân thủ chỉ định của bác sĩ, chỉ dùng thuốc khi có đơn và theo dõi cẩn thận các tác dụng phụ.
• Kiểm soát đường huyết: Duy trì đường huyết ổn định giúp làm chậm tiến triển bệnh suy thận và ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm. Người bệnh cần tuân thủ chế độ ăn uống hợp lý, kết hợp tập luyện và sử dụng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ.
• Duy trì cân nặng hợp lý: Béo phì, tăng cholesterol máu làm giảm lượng máu cung cấp đến thận. Do đó, việc kiểm soát cân nặng bằng chế độ ăn uống khoa học và tập luyện thường xuyên là vô cùng quan trọng.
• Uống nước đúng cách: Người bệnh suy thận cần hạn chế lượng nước nạp vào cơ thể, tùy thuộc vào tình trạng và mức độ bệnh.

Khi bị suy thận, cần tuyệt đối không sử dụng rượu bia và thuốc lá

Xem thêm:

• Suy thận mạn là gì? Nguyên nhân, dấu hiệu và cách phòng ngừa
• Viêm cầu thận nên ăn gì? 11 thực phẩm nên và kiêng ăn cho người bệnh
• Các dấu hiệu suy thận giai đoạn đầu và giai đoạn cuối dễ nhận biết

Hy vọng bài viết đã cung cấp những thông tin bổ ích về những thực phẩm nào nên ăn và nên kiêng khi bị bệnh suy thận. Hãy áp dụng những lời khuyên này vào chế độ dinh dưỡng hàng ngày để bảo vệ sức khỏe thận và cơ thể. Nếu bạn thấy bài viết này có ích, hãy chia sẻ với bạn bè và người thân để mọi người cùng biết cách chăm sóc sức khỏe cho thận tốt hơn nhé!