Hướng dẫn cách vệ sinh mắt và rửa mắt tại nhà đúng cách

Cách vệ sinh mắt đúng cách là một phần quan trọng trong việc duy trì sức khỏe của đôi mắt. Việc thực hiện các bước vệ sinh mắt đơn giản tại nhà có thể giúp bảo vệ đôi mắt khỏi các tác nhân gây hại. Hãy theo dõi bài viết dưới đây để biết cách vệ sinh mắt một cách hiệu quả nhé!

1 Vì sao cần phải vệ sinh mắt đúng cách?

Để duy trì sức khỏe cho đôi mắt, bạn cần chăm sóc chúng một cách cẩn thận, nhất là khi tuổi tác tăng cao. Đôi mắt là bộ phận quan trọng giúp bạn quan sát mọi thứ xung quanh. Nếu không chăm sóc và bảo vệ tốt, bạn có thể mắc các bệnh về mắt như đục thủy tinh thể, tăng nhãn áp hay bệnh võng mạc do tiểu đường, dẫn đến thị lực kém hoặc mù lòa.

Ngoài ra, bạn nên kiểm tra định kỳ và tiến hành điều trị sớm các vấn đề về mắt để giữ cho đôi mắt luôn sáng khỏe.

Bạn cần vệ sinh mắt đúng cách để tránh các bệnh nguy hiểm về mắt

2 Cách vệ sinh mắt đúng tại nhà trong từng trường hợp

Đối với bụi bẩn hay mảnh vụn

Nếu hạt bụi ở mí mắt trên, bạn hãy kéo mí mắt trên xuống dưới rồi buông ra. Hạt bụi có thể bị bật ra ngoài khi mí mắt trên trượt lên.

Nếu hạt bụi ở mí mắt dưới, bạn hãy kéo mí mắt ra và nhấn vào da dưới mắt để lộ ra phần màu hồng bên trong. Nếu thấy hạt bụi, bạn có thể dùng bông gòn ẩm để nhẹ nhàng lấy chúng ra. Lưu ý không để bông gòn chạm vào nhãn cầu. Bạn cũng có thể rửa mí mắt dưới bằng nước sạch để loại bỏ bụi bẩn.

Bạn có thể dùng bông gòn thấm nước để dễ dàng lấy bụi ở trong mắt

Mủ và chất nhầy

Nếu mắt bạn bị mắt dính mủ hoặc chất nhầy có mùi hôi, bạn cần làm sạch đôi mắt thường xuyên. Mắt dính mủ có thể do nhiều nguyên nhân như cảm lạnh, dị ứng, đau mắt đỏ, tuyến lệ hoặc tuyến dầu trong mắt bị tắt nghẽn.

Cách làm sạch đôi mắt như sau:

• Làm tan chảy chất nhầy đóng vảy bằng cách đặt khăn ẩm và ấm lên mắt nhắm trong vài phút. Nếu khăn lạnh, bạn có thể hâm lại bằng nước ấm.
• Dùng bông gòn ẩm và ấm hoặc góc khăn lau nhẹ nhàng từ góc trong ra góc ngoài của mắt nhắm để loại bỏ chất nhầy. Dùng bông gòn mới cho mỗi lần lau.

Lưu ý:

• Rửa tay trước và sau khi lau mắt.
• Không dùng nước nóng để lau mắt vì có thể làm tổn thương da và niêm mạc mắt.
• Nếu bạn bị nhiễm trùng như đau mắt đỏ, dùng khăn lau riêng cho mỗi lần lau và cho từng mắt để tránh lây lan.

Bạn cần dùng khăn ẩm và ấm đặt lên mắt và dùng bông gòn để loại bỏ chất nhầy

Mắt dính hóa chất

Nếu mắt bạn bị hóa chất bám vào, bạn cần làm những điều sau để bảo vệ mắt:

• Bỏ kính áp tròng ra nếu bạn đang đeo kính áp tròng.
• Dùng nước lạnh hoặc dung dịch vô trùng như natri clorua để rửa mắt trong 15 phút.
• Rửa mắt bằng nước sạch ngay khi có thể. Việc này sẽ giúp loại bỏ hóa chất và các tác nhân gây kích ứng khác khỏi mắt.
• Liên hệ với bác sĩ chuyên khoa mắt càng sớm càng tốt.

Nếu có hóa chất dính vào mắt, bạn cần rửa ngay lập tức bằng nước sạch

Vệ sinh khi bị đau mắt đỏ

Để làm sạch mắt khi bị đau mắt đỏ, bạn cần chuẩn bị dung dịch nước muối loãng (500ml nước sôi để nguội pha với 1 muỗng cà phê muối) và tăm bông dùng một lần. Sau đó, bạn làm theo các bước sau:

• Rửa tay sạch với xà phòng và nước ấm, lau khô bằng khăn sạch.
• Thấm tăm bông vào dung dịch nước muối loãng, lau nhẹ nhàng từ trong ra ngoài để loại bỏ ghèn mắt hoặc chất dịch từ mắt. Dùng một tăm bông cho mỗi lần lau và vứt đi sau khi dùng.
• Dùng khăn/gạc sạch không có xơ, lau từ trong ra ngoài cho đến khi mắt sạch.
• Nếu cả hai mắt đều bị đau, bạn nên dùng hai khăn/gạc riêng biệt để tránh lây nhiễm.
• Không dùng bông gòn vì có thể để lại sợi bông trong mắt. Bạn có thể dùng gạc y tế hoặc bông tẩy trang mắt dùng một lần.
• Rửa và lau khô tay lại.

Ngoài ra, bạn cũng có thể chườm lạnh để giảm đau nhức cho mắt. Bạn nên lấy một miếng vải sạch không có xơ, ngâm trong nước lạnh rồi vắt bớt nước và đắp lên mí mắt vài lần trong ngày. Nếu chỉ một mắt bị đau, bạn không nên dùng chung miếng vải cho hai mắt.

Sau khi làm sạch mắt, bạn hãy dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ. Có nhiều loại thuốc khác nhau để điều trị đau mắt đỏ tùy theo nguyên nhân gây ra như thuốc nhỏ mắt, thuốc mỡ, kháng histamin. Bạn cũng cần vệ sinh kính mắt và không nên dùng kính áp tròng khi bị đau mắt đỏ.

Vệ sinh mắt nếu có đeo kính áp tròng

Nếu sử dụng kính áp tròng, bạn nên áp dụng cách vệ sinh mắt như sau:

• Rửa tay và lau khô bằng khăn không có xơ trước khi chạm vào kính áp tròng.
• Kính áp tròng phải luôn được ngâm trong nước rửa chuyên dụng và được thay nước thường xuyên.
• Bạn nên vệ sinh khay đựng kính áp tròng và dụng cụ đeo kính sạch sau mỗi lần đeo.
• Sau khi sử dụng kính áp tròng, phải ngâm ngay vào nước ngâm tránh để lens bị khô và bụi bẩn bay vào.
• Ngoài ra, trong khi đeo bạn nên hạn chế để lens rơi xuống đất, sẽ vừa làm lens bị bẩn và nguy hiểm khi sử dụng lên mắt. Nếu bạn có vô tình làm rơi thì có thể rửa lại với nước ngâm chuyên dụng rồi tiếp tục dùng.
• Không bao giờ vệ sinh hay ngâm kính áp tròng bằng dung dịch nước muối, nước máy, nước xà phòng

Để bảo vệ mắt khỏi nhiễm trùng khi đeo kính áp tròng, bạn nên tuân theo những lời khuyên sau:

• Đeo kính áp tròng theo thời gian và loại kính mà bác sĩ nhãn khoa chỉ định cho bạn.
• Dùng những công cụ nhắc nhở để ghi nhớ lịch trình thay kính áp tròng của bạn. 
• Không bao giờ dùng chung kính áp tròng với người khác, dù họ đã dùng kính đó hay chưa. Bạn có thể bị lây nhiễm vi khuẩn từ mắt họ hoặc từ dị vật trên kính.
• Không bao giờ ngủ khi đang đeo kính áp tròng, vì điều này sẽ khiến mắt có triệu chứng khô, mờ do thiếu oxy và độ ẩm trong lúc ngủ. Bạn hãy nhớ tháo kính ra trước khi đi ngủ.
• Khi ra ngoài, hãy đeo kính râm chống tia cực tím hoặc đội mũ. Vì kính áp tròng làm cho mắt bạn nhạy cảm hơn với ánh sáng.
• Nhỏ thuốc mắt nhân tạo thường xuyên trong quá trình đeo kính áp tròng, giúp giữ ẩm cho mắt.
• Nếu mắt bạn bị kích ứng khi đeo kính áp tròng, hãy tháo kính ra và đi khám bác sĩ ngay lập tức.
• Không đeo kính cho đến khi bác sĩ cho phép. Nếu không, bạn có thể bị nhiễm trùng mắt.
• Nếu bạn bị mất thị lực, mờ mắt hoặc thấy có sưng và đỏ ở mắt, hãy gặp bác sĩ nhãn khoa ngay.

Để bảo vệ mắt khi đeo kính áp tròng, bạn nên lưu ý:

• Khi đeo kính áp tròng ra ngoài, bạn nên đeo thêm kính râm do kính áp tròng làm mắt nhạy cảm hơn với ánh nắng mặt trời.
• Nên mua kính áp tròng ở những nơi uy tín như bệnh viện, phòng khám mắt hay các hãng kính áp tròng uy tín.
• Nếu dùng kính áp tròng thường xuyên, bạn nên đến khám bác sĩ nhãn khoa định kỳ theo tháng hoặc theo quý để đảm bảo an toàn cho mắt.
• Luôn giữ kính áp tròng trong dung dịch nước ngâm chuyên dụng và luôn luôn được thay mới, điều này giúp giữ lens luôn mềm, tránh cộm khi đeo và nhiễm vi khuẩn từ kính.

Khi đeo kính áp tròng, bạn cần vệ sinh kính áp tròng và rửa tay thật sạch

3 Các chế phẩm hỗ trợ vệ sinh mắt

Có nhiều chế phẩm hỗ trợ vệ sinh mắt được sử dụng để duy trì sức khỏe của mắt. Bạn có thể tham khảo một số sản phẩm sau:

Nước muối sinh lý

Bạn có thể dùng thuốc nhỏ mắt chứa nước muối sinh lý để làm sạch mắt bị đỏ. Nước muối sinh lý không làm mắt bạn cảm thấy khó chịu khi rửa vì sản phẩm có độ pH giống như nước mắt tự nhiên.

Thuốc nhỏ mắt chứa nước muối sinh lý có bán ở các hiệu thuốc là sự lựa chọn tốt nhất. Sản phẩm được làm hoàn toàn từ nước muối sinh lý và được sản xuất trong điều kiện vô trùng. Bạn cũng có thể tự pha dung dịch muối ở nhà nhưng bạn phải đảm bảo dùng hết trong 24 giờ.

Nước hoa hồng (Rose water)

Nước hoa hồng là một loại nước được chiết xuất từ hoa hồng, có chứa 10-50% tinh dầu hoa hồng và nhiều hợp chất phenolic. Nước hoa hồng có nhiều tác dụng tốt cho mắt như chống oxy hóa, chống viêm.

Bạn có thể sử dụng nước hoa hồng cho mắt bằng cách nhỏ vài giọt lên mắt hoặc dùng bông gòn thấm nước hoa hồng và chấm lên mí mắt. Nước hoa hồng giúp giảm sưng hoặc bọng mắt, làm dịu và làm sạch mắt. Nước hoa hồng cũng giúp ngăn ngừa các bệnh về mắt như đau mắt đỏ, khô mắt, viêm mí mắt hay viêm tuyến lệ.

Lưu ý:

Bạn cần sử dụng nước hoa hồng không chứa cồn (Rose water), không phải là toner dưỡng da. Bạn cũng nên kiểm tra xem bạn có bị dị ứng với nước hoa hồng hay không trước khi sử dụng.

Lưu ý đây là nước hoa hồng không chứa cồn, không phải là toner dưỡng da

Trà xanh

Một nghiên cứu năm 2011 cho thấy trà xanh, hay còn gọi là Carmellia Sinensis, chứa nhiều polyphenol epigallocatechin gallate (EGCG). Đây là một chất có tác dụng chống oxy hóa và chống viêm, giúp hỗ trợ điều trị các bệnh viêm mắt như khô mắt.

Bạn có thể dùng trà xanh để chăm sóc mắt bằng cách ngâm túi trà trong nước nóng, để nguội hoàn toàn rồi chườm lên mắt. Bạn cũng có thể cho túi trà vào tủ lạnh trong 15 đến 20 phút. Sau đó, bạn có thể đặt túi trà lên mí mắt trong 10 đến 20 phút. Điều này sẽ làm dịu mắt bị sưng, đỏ hoặc kích ứng.

Túi trà xanh đặt lên mí mắt giúp mắt của bạn dịu lại khi bị sưng

Dầu cây chè

Dầu cây chè là một loại dầu thiên nhiên được chiết xuất từ lá cây trà, có chứa 100 thành phần khác nhau có tác dụng chống viêm và chống vi khuẩn. Dầu cây chè có thể được sử dụng làm sạch mí mắt và bảo vệ mắt.

Bạn có thể sử dụng dầu cây chè cho mí mắt bằng cách nhỏ vài giọt lên bông gòn hoặc bông tẩy trang và nhẹ nhàng lau lên mí mắt. Bạn cũng cần kiểm tra xem bạn có bị dị ứng với dầu cây trà hay không trước khi sử dụng.

Dầu cây chè có thể giúp loại bỏ bụi bẩn, vi khuẩn và độc tố một cách hiệu quả, làm dịu và làm sạch mí mắt. Dầu cây trà cũng an toàn cho những người đã thực hiện bấm mí hoặc nối mi.

Dầu cây chè giúp loại bỏ vi khuẩn, bụi bẩn trong mắt bạn

4 Lưu ý khi vệ sinh mắt

Khi có vật lạ lọt vào mắt, bạn cần chú ý đến một số điều sau để bảo vệ mắt của mình:

• Không dụi mắt: Điều này sẽ gây kích ứng và làm tổn thương bề mặt mắt, gọi là trầy xước giác mạc.
• Không dùng vật nhọn hoặc bông gòn: Điều này sẽ làm cho vật lạ lọt sâu hơn vào mắt.
• Rửa tay trước khi lấy vật lạ: Điều này sẽ ngăn ngừa vi khuẩn từ tay lây vào mắt. Nếu bạn đeo kính áp tròng, bạn nên tháo chúng ra để tránh làm xước hoặc rách chúng.

Khi vệ sinh mắt, bạn cần nhớ rằng không nên dụi mắt và tránh sử dụng vật nhọn

5 Các thói quen giúp bảo vệ mắt

Đeo kính bảo vệ mắt

Đeo kính giúp bảo vệ mắt tránh khỏi những tổn thương từ môi trường và tác động bên ngoài như:

• Khi chơi thể thao, làm việc trong nhà máy hoặc tại các công trình xây dựng, bạn nên đeo kính giúp bảo vệ mắt tránh bị cát, bụi, gỗ, kim loại, hoặc các loại hoá chất gây chấn thương mắt.
• Nếu bạn bị dị vật rơi vào mắt, không nên cọ xát hay chọc vào mắt mà nên ưu tiên rửa mắt bằng nước sạch hoặc dung dịch rửa mắt. Nếu dị vật không rơi ra hoặc gây đau, sưng, đỏ, hoặc chảy nước mắt, bạn nên đến gặp bác sĩ nhãn khoa ngay lập tức.

Ngoài ra bạn cũng cần bảo vệ mắt khỏi ánh nắng mặt trời. Ánh nắng mặt trời có thể làm hỏng mắt của bạn và làm tăng nguy cơ đục thủy tinh thể và thoái hóa điểm vàng liên quan đến tuổi tác.

Bạn nên đeo kính râm có khả năng chống tia cực tím hoàn toàn khi ra ngoài. Bạn cũng có thể đội mũ để che nắng cho mắt, hạn chế các tác động tiêu cực đến vùng mắt.

Thường xuyên thư giãn mắt

Bạn nên cho mắt được nghỉ ngơi thường xuyên. Khi bạn sử dụng máy tính nhiều, bạn có thể không chớp mắt đủ và mắt có thể bị mệt mỏi. Để giảm mệt mỏi mắt, bạn có thể áp dụng quy tắc 20-20-20: Mỗi 20 phút, hãy nhìn xa khoảng 6m trong 20 giây.

Bạn có thể áp dụng quy tắc 20-20-20 giúp thư giãn mắt

Không nên dụi mắt

Dụi mắt là một thói quen xấu có thể gây hại cho mắt của bạn, làm tổn thương các tế bào và mạch máu, làm lây lan các vi khuẩn và virus và làm biến dạng hoặc làm xước tròng kính áp tròng.

Bạn nên tránh dụi mắt bằng cách tìm ra nguyên nhân gây kích ứng, tránh tiếp xúc với các yếu tố gây kích ứng và giải tỏa căng thẳng. Nếu bạn đã dụi mắt và cảm thấy kích ứng, bạn có thể làm dịu mắt bằng cách sử dụng dung dịch rửa mắt, đắp túi trà hoặc đắp miếng dưa chuột.

Dụi mắt nhiều có thể gây tổn thương giác mạc của mắt

Bổ sung các chất dinh dưỡng tốt cho mắt

Ăn uống lành mạnh là một trong những yếu tố quan trọng để bảo vệ và cải thiện thị lực của bạn. Bạn nên chọn những thực phẩm giàu dinh dưỡng, đặc biệt là những thực phẩm có màu vàng, cam, đỏ hoặc xanh lá cây. Bạn cũng nên ăn nhiều cá có chứa axit béo omega-3 như cá hồi, cá ngừ và cá bơn.

Những thực phẩm này có thể giúp bạn ngăn ngừa hoặc giảm thiểu các bệnh về mắt như thoái hóa điểm vàng, đục thủy tinh thể, khô mắt và đau mắt đỏ.

6 Khi nào cần gặp bác sĩ?

Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Mắt của bạn rất nhạy cảm và dễ bị tổn thương. Bạn cần đi khám bác sĩ ngay nếu:

• Mắt của bạn bị dính hóa chất độc hại.
• Mắt của bạn bị xước hoặc rách do có vật gì đó mắc lại trong mắt.
• Bạn không thể lấy được những hạt bụi hoặc cát ra khỏi mắt.
• Bạn vẫn cảm thấy có gì đó trong mắt sau khi bạn đã cố gắng lấy nó ra nhưng bạn không thể nhìn thấy nó.
• Mắt của bạn chảy máu.
• Bạn không thể nhắm mắt lại.
• Thị lực của bạn thay đổi.
• Tình trạng mắt bạn không khỏi hoặc trở nên tệ hơn, dù bạn đã lấy được vật lạ ra khỏi mắt.

Nếu bạn có các triệu chứng như đau mắt, sưng, đỏ, bạn nên đi khám ngay lập tức

Các bệnh viện chuyên khoa uy tín

• Tp. Hồ Chí Minh: Bệnh viện Mắt TP. HCM, Bệnh viện Mắt Quốc tế Việt - Nga, Bệnh viện Mắt Sài Gòn...
• Hà Nội: Bệnh viện Mắt Trung ương, Bệnh viện Mắt Hà Nội 2, Bệnh viện Mắt Quốc tế Nhật Bản, Bệnh viện Mắt kỹ thuật cao Hà Nội...

Xem thêm:

• 8 cách cải thiện thị lực đơn giản cho đôi mắt sáng khỏe
• 24 bài tập cho mắt hết dại an toàn và hiệu quả tại nhà
• Khô và nhức mỏi mắt

Với những bước đơn giản này, bạn có thể dễ dàng thực hiện quy trình vệ sinh mắt tại nhà để bảo vệ sức khỏe cho đôi mắt của mình. Hãy chăm sóc mắt thật cẩn thận để duy trì tầm nhìn tốt và sức khỏe mắt lâu dài. Nếu thấy bài viết hữu ích, hãy chia sẻ cho người thân và bạn bè nhé!