Ho khan kéo dài không hết là bệnh gì? Nguyên nhân giúp bạn nhận biết

Ho khan là phản xạ tự nhiên của cơ thể nhằm loại bỏ các tác nhân kích thích đường hô hấp. Khi cơn ho kéo dài, dai dẳng gây ảnh hưởng đến cuộc sống và tiềm ẩn nguy cơ biến chứng. Hãy cùng tìm hiểu về nguyên nhân và cách điều trị bệnh qua bài viết dưới đây nhé!

1 Ho khan kéo dài là như thế nào?

Ho là phản xạ tự nhiên của cơ thể nhằm bảo vệ hệ hô hấp khỏi các tác nhân gây kích ứng như bụi bẩn, vi khuẩn, virus,...

Ho khan là tình trạng ho không khạc ra đờm hoặc chất nhầy, mặc dù người bệnh ho nhiều và dữ dội. Hiện tượng này có thể gặp ở mọi lứa tuổi, gây ảnh hưởng đến sinh hoạt, giấc ngủ và tiềm ẩn nguy cơ biến chứng.

Theo định nghĩa của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), ho khan kéo dài được xác định khi cơn ho dai dẳng hơn 8 tuần ở người lớn và hơn 4 tuần ở trẻ em.

Cơn ho này kéo dài gây ra nhiều phiền toái cho người bệnh như mất ngủ, đau họng, đau ngực, mệt mỏi, có thể gây khó chịu cho người xung quanh,…

Ho khan là tình trạng ho không khạc ra đờm hoặc chất nhầy

2 Ho khan kéo dài vào ban đêm là bệnh gì?

Ho khan vào ban đêm là hiện tượng ho không khạc ra đờm, thường xuất hiện nhiều hơn khi nằm ngủ, gây ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ của người bệnh. Hiện tượng này có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra, dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến:

Hen suyễn

Hen suyễn là một bệnh lý hô hấp mạn tính, khiến đường thở bị viêm và thu hẹp, dẫn đến các triệu chứng như ho khan, thở khò khè, tức ngực và khó thở. Bệnh có thể bị kích thích bởi các yếu tố như không khí lạnh, bụi bẩn, phấn hoa, khói thuốc lá,...

Các triệu chứng ho khan thường xuất hiện hoặc nặng hơn vào ban đêm là do:

• Tư thế nằm ngủ: khiến chất nhầy di chuyển xuống cổ họng, kích thích ho.
• Thân nhiệt hạ thấp: làm đường thở co thắt, gây khó thở và ho khan.
• Tăng tiết chất nhầy: chất nhầy tích tụ ở cổ họng, gây kích ứng ho.
• Tiếp xúc dị ứng: dễ gặp trong ga gối, chăn màn, gây kích thích ho.
• Suy giảm chức năng hô hấp: khó thở và ho khan do chức năng hô hấp yếu.

Hen suyễn là một trong những nguyên nhân gây ho khan vào ban đêm

Viêm xoang

Viêm xoang là tình trạng viêm nhiễm các xoang - những hốc rỗng chứa đầy không khí nằm xung quanh mũi. Bệnh gây ra nhiều triệu chứng khó chịu như sổ mũi, hắt hơi, đau đầu, mất khứu giác,...

Viêm xoang có thể gây ra ho khan vào ban đêm do: 

• Dịch tiết chảy xuống họng: Khi nằm ngủ, dịch tiết từ xoang dễ dàng chảy xuống họng, kích thích niêm mạc và gây ho khan.
• Viêm họng: Viêm xoang kéo dài có thể dẫn đến viêm họng, khiến cổ họng bị rát, ngứa và ho khan.
• Cơ thể suy yếu: Khi bị viêm xoang, cơ thể thường suy yếu, sức đề kháng giảm sút, khiến hệ hô hấp dễ bị kích ứng bởi các tác nhân bên ngoài, dẫn đến ho khan.

Viêm xoang có thể gây ra ho khan vào ban đêm

Trào ngược dạ dày

Trào ngược dạ dày (GERD) là một bệnh lý liên quan đến hệ tiêu hóa, khi một phần dịch vị từ dạ dày trào ngược lên thực quản và miệng. Bệnh không chỉ gây ợ nóng, khó chịu mà còn có thể dẫn đến ho khan dai dẳng vào ban đêm, ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ.

Trào ngược dạ dày gây ho khan vào ban đêm có thể là do:

• Axit dạ dày: Khi bị trào ngược dạ dày, axit và thức ăn từ dạ dày có thể trào ngược lên thực quản, gây kích ứng niêm mạc và dẫn đến ho khan.
• Kích ứng họng: Axit dạ dày có thể tiếp tục di chuyển xuống họng, gây kích ứng và ho khan, đặc biệt khi nằm ngủ.
• Viêm họng: Trào ngược dạ dày thường xuyên có thể dẫn đến viêm họng mãn tính, khiến niêm mạc họng nhạy cảm hơn và dễ bị kích ứng dẫn đến ho khan.

Trào ngược dạ dày có thể gây ho khan vào ban đêm

3 Ho khan từng cơn kéo dài là bệnh gì?

Ho khan từng cơn kéo dài là tình trạng ho khan xuất hiện nhiều lần trong ngày hoặc trong đêm, không khạc ra đờm, có thể kéo dài từ vài tuần đến vài tháng hoặc thậm chí lâu hơn. Một số nguyên nhân gây ho khan do bệnh thường gặp:

• Viêm phế quản: là tình trạng viêm nhiễm các ống phế quản, do virus hoặc vi khuẩn gây ra. Bệnh có các triệu chứng điển hình như ho khan, ho có đờm, khó thở, sốt, đau ngực,… 
• Viêm họng: là một bệnh viêm nhiễm niêm mạc họng, gây ra sưng tấy, ngứa rát và khó chịu, có thể do virus hoặc vi khuẩn gây nên. Bệnh gây ra các triệu chứng như ho khan, ho có đờm, đau họng, khàn tiếng, sưng họng, nuốt khó,… 
• Viêm amidan: là tình trạng viêm nhiễm các tuyến amidan nằm ở hai bên họng, thường do vi khuẩn gây ra. Bệnh có các dấu hiệu như ho khan, ho có đờm, đau họng, nuốt khó, sốt cao, sưng amidan,… 
• Viêm thanh quản: là tình trạng viêm nhiễm thanh quản, nơi tạo ra âm thanh khi nói, có thể do virus hoặc vi khuẩn gây ra. Triệu chứng bao gồm ho, khàn tiếng, mất tiếng, đau họng, khó thở,… 
• Viêm phổi: là tình trạng viêm nhiễm phổi, gây ra tổn thương cho các mô phổi, có thể do virus, vi khuẩn, nấm hoặc ký sinh trùng gây ra. Bệnh có các dấu hiệu điển hình như: ho khan, ho có đờm, khó thở, thở khò khè, sốt cao, đau ngực, đờm,… 

Viêm amidan có thể gây ho khan

4 Ho khan kéo dài ra máu là bệnh gì?

Ho khan kéo dài ra máu là triệu chứng không nên xem thường vì có thể là dấu hiệu cảnh báo một số bệnh lý nguy hiểm như:

• Ung thư phổi: là bệnh lý ác tính nguy hiểm, thường gặp ở người có tiền sử hút thuốc lá lâu năm. Các dấu hiệu cảnh báo ung thư bao gồm ho khan kéo dài, ho ra máu tươi, khó thở, đau ngực, khàn tiếng, sụt cân, mệt mỏi,...
• Lao phổi: là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis gây ra, ảnh hưởng chủ yếu đến phổi. Ho khan kéo dài trên 3 tuần, kèm theo sốt nhẹ, ra mồ hôi ban đêm, sụt cân, mệt mỏi là triệu chứng điển hình của lao phổi. Ho ra máu là dấu hiệu tiến triển của bệnh, có thể kèm theo đờm lẫn máu, máu đỏ tươi hoặc sẫm màu.
• Viêm màng phổi: là bệnh lý nguy hiểm do viêm nhiễm màng bao quanh phổi, gây ra nhiều triệu chứng khó chịu bao gồm ho khan kéo dài, đau ngực, khó thở,… Nguy hiểm hơn, viêm màng phổi có thể dẫn đến biến chứng ho khan ra máu do áp lực trong khoang màng phổi tăng, làm rò rỉ máu từ các mạch nhỏ ở màng phổi.

Ho khan kéo dài ra máu có thể là dấu hiệu của một số bệnh lý nghiêm trọng như ung thư phổi, lao phổi, viêm màng phổi

5 Nên làm gì khi bị ho khan kéo dài

Ho khan kéo dài có thể gây khó chịu và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Để giảm triệu chứng và tìm nguyên nhân, người bệnh nên thực hiện một số biện pháp sau:

• Uống nhiều nước để giữ ẩm cho niêm mạc đường hô hấp, làm loãng chất nhầy và giúp cơ thể dễ dàng loại bỏ đờm.
• Hạn chế tiếp xúc với các tác nhân gây kích ứng như bụi bẩn, khói thuốc lá, khí lạnh, không khí khô,…
• Một số loại thuốc ho có chứa codein hoặc dextromethorphan có thể giúp giảm cơn ho tạm thời. Tuy nhiên, bạn không nên dùng quá liều hoặc quá lâu vì có thể gây tác dụng phụ như buồn ngủ, táo bón.
• Các loại thuốc giảm đau như paracetamol hoặc ibuprofen có thể giúp giảm đau họng và đau ngực do ho khan. Nên sử dụng thuốc theo đúng hướng dẫn trên bao bì hoặc theo chỉ định của bác sĩ.

6 Điều trị ho khan kéo dài

Theo các chuyên gia y tế, bạn có thể áp dụng một số biện pháp điều trị tại nhà như sau:

• Uống nhiều nước (ít nhất 2 lít mỗi ngày) giúp giữ ẩm cho niêm mạc đường hô hấp, làm loãng đờm và dễ dàng loại bỏ ra ngoài. Nước ấm, trà thảo mộc (trà gừng, trà hoa cúc, trà mật ong) là lựa chọn tốt để làm dịu cơn ho và tăng cường sức đề kháng.
• Ngậm kẹo hoặc mật ong giúp làm dịu cổ họng, giảm ho và kích thích tiết nước bọt, hỗ trợ làm loãng đờm.
• Sử dụng máy xông hơi hoặc máy tạo ẩm giúp cung cấp độ ẩm cho không khí, giảm khô rát, kích ứng đường hô hấp.
• Hạn chế hút thuốc lá, uống rượu bia và các chất kích thích khác vì có thể làm trầm trọng thêm tình trạng ho.
• Tránh tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng như bụi bẩn, phấn hoa, lông thú cưng,...
• Nghỉ ngơi đầy đủ giúp cơ thể phục hồi sức khỏe, tăng cường hệ miễn dịch. Đồng thời, giữ ấm cơ thể để tránh cảm lạnh, khiến ho thêm nặng.

Ngoài ra, bạn có thể tham khảo sử dụng một số loại thuốc theo chỉ định của bác sĩ:

• Thuốc giảm ho: giúp làm giảm cơn ho và cải thiện chất lượng giấc ngủ.
• Thuốc kháng histamin: giúp ngăn ngừa ho do dị ứng.
• Thuốc kháng sinh: điều trị ho do nhiễm trùng vi khuẩn (theo đơn bác sĩ).
• Thuốc kháng viêm: giảm viêm và sưng tấy đường hô hấp (theo đơn bác sĩ).

Uống nhiều nước giúp giữ ẩm cho niêm mạc đường hô hấp, làm loãng đờm

7 Cách phòng ngừa ho kéo dài

Để phòng ngừa ho kéo dài, bạn nên thực hiện các biện pháp sau:

• Rửa tay thường xuyên: Rửa tay bằng xà phòng và nước là cách tốt nhất để ngăn ngừa vi khuẩn lây lan. Nên rửa tay kỹ trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh, sau khi tiếp xúc với người bệnh và sau khi ho hoặc hắt hơi.
• Che miệng khi ho hoặc hắt hơi: Sử dụng khăn giấy hoặc khuỷu tay để che miệng khi ho hoặc hắt hơi, giúp ngăn ngừa vi khuẩn lây lan qua đường hô hấp.
• Tránh chạm tay vào mắt, mũi và miệng: Vi khuẩn có thể dễ dàng lây lan từ tay sang mắt, mũi và miệng, dẫn đến nhiễm trùng.
• Tiêm phòng đầy đủ: Tiêm phòng các bệnh lây truyền qua đường hô hấp như cúm, viêm gan B, lao... giúp bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân gây bệnh.
• Ăn uống cân bằng: Chế độ ăn uống đầy đủ dưỡng chất, đặc biệt là vitamin C, giúp tăng cường hệ miễn dịch và chống lại bệnh tật. Nên bổ sung nhiều trái cây, rau xanh và các thực phẩm giàu vitamin C như cam, quýt, bưởi, ớt chuông, bông cải xanh,...
• Tập thể dục thường xuyên: Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày giúp tăng cường sức khỏe tổng thể và nâng cao hệ miễn dịch.
• Ngủ đủ giấc: Ngủ đủ giấc giúp cơ thể phục hồi sức khỏe và tăng cường hệ miễn dịch.
• Ăn uống cân bằng và bổ sung để tăng cường sức đề kháng.
• Tránh tiếp xúc với khói thuốc lá: Khói thuốc lá là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ho và các bệnh về đường hô hấp.
• Hạn chế tiếp xúc với môi trường ô nhiễm: Môi trường ô nhiễm có thể kích thích đường hô hấp và làm tăng nguy cơ ho.
• Vệ sinh nhà cửa thường xuyên để loại bỏ bụi bẩn và vi khuẩn. Giặt giũ chăn màn, rèm cửa thường xuyên. Mở cửa sổ để nhà cửa thông thoáng.

Rửa tay bằng xà phòng và nước là cách tốt nhất để ngăn ngừa vi khuẩn lây lan

8 Khi nào cần gặp bác sĩ?

Dấu hiệu

Hãy đến gặp bác sĩ khi nghi ngờ có một trong những dấu hiệu sau:

• Ho khan kéo dài quá 8 tuần ở người lớn hoặc quá 4 tuần ở trẻ em.
• Ho kèm theo sốt cao, khó thở, đau ngực, máu trong đờm hoặc giảm cân.
• Ho gây ra các triệu chứng khác như đau đầu, mất ngủ, mệt mỏi hoặc khó chịu.
• Ho không cải thiện sau khi sử dụng các biện pháp điều trị tại nhà hoặc thuốc theo toa.

Hãy đến gặp bác sĩ khi nghi ngờ có một trong những dấu hiệu như ho khan kéo dài, sốt, khó thở,...

Xét nghiệm, chẩn đoán 

• Khai thác bệnh sử, Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ hỏi về các thông tin chi tiết liên quan đến tình trạng ho khan bao gồm: tần suất, mức độ và các triệu chứng đi kèm. Bên cạnh đó, bác sĩ cũng sẽ hỏi về các yếu tố nguy cơ có thể gây ho như hút thuốc lá, dị ứng, tiền sử bệnh lý đường hô hấp hoặc tiêu hoá, tiền sử dùng thuốc,… 

• Các xét nghiệm cận lâm sàng: Tùy thuộc vào từng trường hợp, bác sĩ có thể yêu cầu thực hiện một số xét nghiệm cận lâm sàng để xác định chính xác nguyên nhân gây ho và loại trừ các bệnh lý khác bao gồm: X-quang phổi, chụp cắt lớp vi tính lồng ngực, đo dung tích phổi, nội soi phế quản, nội soi hầu họng, đường tiêu hoá trên.

Bác sĩ có thể yêu cầu thực hiện một số xét nghiệm cận lâm sàng như chụp X-quang

Các bệnh viện chuyên khoa hô hấp uy tín

Dưới đây là một số bệnh viện chuyên khoa hô hấp uy tín mà bạn có thể tham khảo để khám và điều trị ho khan kéo dài:

• Bệnh viện Hô hấp Trung ương: Số 463 Hoàng Hoa Thám, Ba Đình, Hà Nội. 
• Bệnh viện Hô hấp TP.HCM: Số 1 Lý Thường Kiệt, Phường 7, Quận Tân Bình, TP.HCM.
• Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM: Số 215 Hồng Bàng, Phường 11, Quận 5, TP.HCM. 
• Bệnh viện E - Hà Nội: Số 87 Trần Cung, Cổ Nhuế 1, Bắc Từ Liêm, Hà Nội.

Xem thêm:

• 10 cách trị ho có đờm tại nhà an toàn, hiệu quả
• 6 cách chữa ngứa họng tại nhà đơn giản, an toàn bạn nên biết

Ho khan kéo dài không hết là triệu chứng cần được chú ý và khám bác sĩ để xác định chính xác nguyên nhân. Ngoài ra, bạn cũng nên áp dụng các biện pháp phòng ngừa và chăm sóc sức khỏe đường hô hấp hàng ngày. Nếu thấy bài viết hữu ích, hãy chia sẻ cho người thân và bạn bè nhé!