Cây thầu dầu chữa xương khớp có tốt không? Lưu ý khi sử dụng

Cây thầu dầu đã được sử dụng trong nhiều bài thuốc dân gian chữa xương khớp. Hãy theo dõi bài viết sau đây để hiểu rõ hơn về công dụng cũng như các bài thuốc chữa xương khớp hiệu quả từ cây thầu dầu bạn nhé!

1 Mô tả cây thầu dầu

Cây thầu dầu là gì?

Thầu dầu - một loại dược liệu có tên khoa học là Ricinus communis L. thuộc họ Euphorbiaceae (họ Thầu dầu). Cây mọc hoang và được trồng ở nhiều vùng có khí hậu nhiệt đới như Việt Nam (Hà Giang, Bắc Ninh, Vĩnh Phúc, Phú Thọ), Ấn Độ, Bắc Châu Phi, Braxin,...

Đặc điểm nhận dạng cây thầu dầu gồm:

• Cây sống lâu năm, thân mềm, cao từ 10 đến 12m.
• Lá mọc so le có cuống dài.
• Phiến lá hình chân vịt có 5-11 thùy cắt sâu, mép lá có hình răng cưa không đều.
• Hoa mọc thành chùm xim nhiều hoa (xim dưới toàn hoa đực, xim trên toàn hoa cái).
• Quả thầu dầu hơi tròn (dài 2-3cm, rộng 2cm), vỏ ngoài có nhiều gai mềm, chia làm 3 mảnh/ 3 ngăn bên trong chứa hạt, .
• Hạt hình trứng, hơi dẹt, dài 8mm, rộng 6mm, ở đầu có móng. Mặt hạt nhẵn bóng màu nâu xám, có vân đỏ nâu hay đen. 

Thầu dầu có nhiều loại khác nhau và toàn cây đều có thể dùng làm thuốc bao gồm hạt, rễ, thân, vỏ, hoa, lá, dầu chiết xuất từ hạt. Tuy nhiên, người ta thường nêu cao lợi ích sức khỏe của cây thầu dầu tía hơn là thầu dầu thông thường.

Thầu dầu tía được đề cao công dụng hơn là các loại thầu dầu khác

Thành phần các chất của cây thầu dầu

Cây thầu dầu chứa nhiều hoạt chất có hoạt tính sinh học khác nhau như alkaloid, flavonoid, terpen, saponin, hợp chất phenolic như kaempferol, axit galic, ricin, rutin, lupeol, axit ricinoleic, pinene, thujone, axit gentisic, quercetin và menthol.

Dầu thầu dầu được chiết xuất chủ yếu từ hạt thầu dầu, riêng hạt có tới 40-50% là dầu và 25% chất anbummoil.

Thầu dầu chứa nhiều hoạt chất có hoạt tính sinh học như alkaloid, flavonoid, terpen, saponin, hợp chất phenolic

2 Cây thầu dầu chữa xương khớp có tốt không?

Theo y học cổ truyền, hạt thầu dầu có vị cay ngọt tính bình nhiều độc tính, rễ thầu dầu có vị đắng ít độc. Các thầy thuốc Đông y cho rằng loại dược liệu này có thể hỗ trợ điều trị bệnh xương khớp hiệu quả, giúp giảm đau lưng, đau nhức xương khớp, giảm viêm tiêu sưng, giảm thoái hóa khớp,…

Mặc dù thầu dầu có tác dụng giảm đau xương khớp nhưng không thể dùng thay thế thuốc chữa bệnh. Hàm lượng ricin trong hạt thầu dầu có thể gây độc nên không dùng đường uống mà chỉ dùng để đắp hoặc xoa bóp chữa bệnh xương khớp.

Thầu dầu hỗ trợ điều trị đau xương khớp hiệu quả

3 Các tác dụng của cây thầu dầu đối với xương khớp

Chống viêm

Trong một nghiên cứu, cây thầu dầu được chiết xuất bằng methanol, sau đó dịch chiết được thử nghiệm trên nguyên bào sợi da của người da trắng để đánh giá hoạt tính chống viêm. Kết quả cho thấy, dịch chiết thầu dầu tại nồng độ 2,5 g/ml đã loại bỏ đến 95% các tế bào đại thực bào Raw 264.7 gây ra bệnh tự miễn như viêm khớp, viêm khớp dạng thấp,... Nhà nghiên cứu cũng dự đoán rằng kết quả này xảy ra nhờ các flavonoid có trong thầu dầu.

Một nghiên cứu khác của Lindauer và đồng nghiệp đã chỉ ra hoạt động chống viêm hay kích thích viêm được điều hòa bởi ricinolein.

Bên cạnh đó, các nghiên thử nghiệm trên động vật khác cũng được tiến hành. Ở mô hình gây phù bàn chân chuột bằng carrageenan, rễ cây thầu dầu được chiết bằng methanol, liều 100 mg/kg được cho là có tác dụng ức chế phù nề 26,47%.

Trong mô hình chuột bị u hạt dạng viên bông, dịch chiết thầu dầu methanol làm giảm phù nề 43,28% ở liều 250 và 500 μg/kg.

Một nghiên cứu khác cũng được thực nghiệm trên chuột bị phù nề do carrageenan hoặc histamine, những chú chuột này được bôi hoạt chất axit ricinoleic chiết từ cây thầu dầu lên vị trí bị phù nề liên tục trong 8 ngày (0,9 mg/chuột). Kết quả cho thấy tình trạng phù nề giảm tới 58%. Điều này khẳng định rằng axit ricinoleic có tiềm năng trở thành một chất giống capsaicin - đại diện cho một loại hợp chất chống viêm mạnh.

Thầu dầu được chiết xuất bằng methanol có tác dụng chống viêm mạnh

Chống oxy hóa

Chất chống oxy hóa là tuyến phòng thủ đầu tiên ngăn chặn tổn thương do các gốc tự do và đóng một vai trò quan trọng trong việc duy trì khả năng sống khỏe của các tế bào. Nhiều bệnh thoái hóa thần kinh có liên quan đến sự tiếp xúc của các gốc tự do với tế bào. 

Nghiên cứu trên động vật qua trung gian DPDH (1,1- diphenyl-2-picryohydrazyl) cho thấy thầu dầu có hoạt tính chống oxy hóa nhờ vào sự hiện diện của các hợp chất như axit galic, quercetin, axit gentisic, rutin, epicatechin và axit ellagic, có dịch chiết lá thầu dầu với methanol.

Ngoài ra, chiết xuất etyl axetat của thầu dầu cũng được phát hiện là một chất chống oxy hóa mạnh. Hoạt động chống oxy hóa của thầu dầu được tăng cường chủ yếu nhờ vào sự hiện diện của flavonoid nhiều hơn là tannin.

Hoạt động chống oxy hóa của thầu dầu chủ yếu nhờ vào sự hiện diện của flavonoid

Giảm đau

Người ta đã nghiên cứu và chứng minh rằng chiết xuất thầu dầu (alkaloid ricinine) vừa có khả năng kích thích thần kinh trung ương, vừa giúp an thần. Ở liều cao, những con chuột thí nghiệm bị co giật và chết sau vài phút. Ở liều thấp hơn, chiết xuất đã thể hiện tác dụng cải thiện trí nhớ và cho thấy một số đặc tính giống như thuốc an thần. (Xem thêm các sản phẩm thuốc an thần có tác dụng an thần, giảm bớt lo lắng, căng thẳng sau chấn thương).

Trong một nghiên cứu khác, hoạt tính giảm đau của dịch chiết vỏ rễ cây thầu dầu được so sánh với thuốc diclofenac tiêu chuẩn ở liều 50 mg/kg. Liều chiết xuất thầu dầu được sử dụng là 100 và 200 mg/kg ở chuột bạch tạng. Kết quả cho thấy chiết xuất thầu dầu có tác dụng giảm đau.

Thầu dầu có tác dụng giảm đau trung ương hiệu quả

Kích thích tái tạo xương

Từ lâu, thầu dầu đã được sử dụng để điều trị các bệnh như dị dạng xương, viêm tủy xương cấp tính, đau khớp và đau nhức tứ chi.

Trong đó, thầu dầu có vai trò tái tạo xương mà không hình thành bất kỳ vết sẹo nào sau khi bị tổn thương. Sự hình thành nhựa polyurethane thúc đẩy quá trình hình thành nguyên bào sợi dần dần thay thế xương từ bên trong và xung quanh các lỗ xốp, thí nghiệm quan sát được trên xương chuột và hộp sọ thỏ.

Hỗn hợp dùng tại chỗ chiết xuất lá cây móng tay và cây thầu dầu được thử nghiệm trên động vật để đánh giá hiệu quả điều trị viêm xương khớp. Thực hiện trong 14 ngày trên chuột, kết quả xác nhận hoạt động tái tạo xương mà không gây tác dụng phụ nào.

Các hoạt chất có hoạt tính trong thầu dầu tham gia hoạt động tái tạo xương

4 Một số cách chữa xương khớp từ cây thầu dầu

Bài thuốc chữa phong thấp, viêm khớp, bị thương đau nhức, bại liệt, tay chân tê mỏi

Bạn có thể dùng thầu dầu để chữa bệnh đau nhức xương khớp với bài thuốc dân gian được thực hiện như sau:

• Chuẩn bị 30g rễ thầu dầu, 20g dây đau xương, 20g lõi thông.
• Cho các vị dược liệu đã chuẩn bị vào nồi, đổ nước ngập mặt dược liệu.
• Sắc nước uống, dịch sắc chia làm 3 lần uống trong ngày.

Thầu dầu là một trong những vị dược liệu chữa xương khớp tốt

Bài thuốc sắc nước rễ thầu dầu

Hạt thầu dầu chứa nhiều độc tố nhưng rễ thầu dầu không gây độc nên người đau xương khớp có thể uống nước rễ thầu dầu để giảm đau. Bạn có thể thực hiện bài thuốc theo các bước như sau:

• Chuẩn bị 30g rễ thầu dầu, 20g dây đau xương, 20g lõi thông.
• Đem các vị dược liệu đã chuẩn bị đi rửa sạch và để ráo nước.
• Cho dược liệu vào nồi sắc, thêm khoảng 1 lít nước, sắc đến khi còn một nửa.
• Chia dịch sắc thành 3 lần uống trong ngày.
• Tiếp tục sắc và uống trong khoảng 3 - 5 ngày.

Hạt thầu dầu chứa nhiều độc tố nhưng rễ thầu dầu có thể sắc nước uống

Sử dụng tinh dầu thầu dầu

Để hỗ trợ điều trị bệnh xương khớp, người bệnh không nhất thiết phải chế biến các bài thuốc từ cây thầu dầu tươi, có thể thay thế bằng các sản phẩm được chiết từ thầu dầu như tinh dầu. Cách dùng này vừa mang lại hiệu quả vừa tiện lợi, phù hợp với cuộc sống hiện đại. 

Người bệnh có thể dùng tinh dầu thầu dầu theo hướng dẫn sau:

• Sử dụng một lượng tinh dầu thầu dầu vừa đủ, thoa lên vùng khớp tổn thương trong khoảng 3 phút.
• Tiếp theo, thấm tinh dầu vào một miếng vải mềm. Đảm bảo miếng vải đủ dài để quấn xung quanh khu vực xương khớp bị đau.
• Sau đó, đặt miếng bọc thực phẩm lên và quấn quanh miếng vải để đè nén khớp. Lưu ý không quấn quá chặt hoặc quá lỏng.
• Chườm nóng lên vị trí khớp đau khoảng 20 phút đối với khớp lớn và 10 đến 15 phút cho các khớp nhỏ hơn.
• Tháo lớp bọc và lau sạch tinh dầu thầu dầu.
• Thực hiện quy trình này mỗi ngày 1 lần và đều đặn, sau 3 đến 5 ngày bạn sẽ cảm nhận được tác dụng của tinh dầu.

Sử dụng tinh dầu thầu dầu giúp quá trình chữa xương khớp thuận lợi hơn

Đắp rượu thầu dầu trị đau khớp

Phương pháp chữa xương khớp bằng rượu thầu dầu tận dụng tinh dầu từ hạt thầu dầu. Tuy nhiên, hạt chứa độc, vì vậy chỉ nên sử dụng bên ngoài da và không được uống. Cách thực hiện như sau:

• Mang hạt thầu dầu đi đạp dập trên một miếng vải để giữ tinh dầu.
• Thêm một ít rượu trắng vào miếng vải và quấn quanh vùng khớp bị đau.

Tận dụng tinh dầu từ hạt thầu dầu để chữa xương khớp

Chườm nóng bằng cây thầu dầu

Người đau nhức xương khớp có thể thực hiện biện pháp chườm nóng bằng lá cây thầu dầu theo hướng dẫn sau:

• Rửa sạch lá cây thầu dầu.
• Đập dập lá thầu dầu để lấy tinh chất, sau đó lấy ra gói vào lá chuối hột.
• Đem gói đi hấp cách thủy để cho tinh chất bên trong nóng lên (hấp đến khi thấy tinh dầu chảy ra).
• Lấy gói ra khi vẫn còn nóng và đắp lên vùng khớp bị đau hoặc sưng.

Chườm nóng bằng lá thầu dầu giúp giảm đau xương khớp

5 Những lưu ý khi sử dụng cây thầu dầu chữa xương khớp

Khi sử dụng cây thầu dầu để chữa đau xương khớp, người bệnh cần lưu ý một số vấn đề như sau để hạn chế các tác dụng không mong muốn:

Tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng

Một số vấn đề người dùng có thể gặp phải trong quá trình sử dụng thầu dầu là:

• Lạm dụng việc sử dụng thầu dầu có thể gây ra các vấn đề như buồn nôn, chuột rút, chóng mặt…
• Thầu dầu kết hợp với các loại thuốc lợi tiểu, rễ cam thảo… có thể làm giảm lượng kali, dẫn đến mất cân bằng điện giải và mất khả năng điều hòa huyết áp.
• Uống hạt thầu dầu gây ngộ độc do có hàm lượng lectin ricin cao. Tuy nhiên, việc đun nóng trong quá trình chế biến thương mại sẽ loại bỏ ricin. 

Vì vậy, người bệnh cần tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi dùng thầu dầu với bất kỳ mục đích nào để nhận được sự tư vấn về liều lượng và cách sử dụng hợp lý, an toàn.

Lưu ý khi sử dụng thầu dầu:

• Không uống các sản phẩm chiết xuất từ hạt thầu dầu quá 1 thìa cà phê mỗi ngày.
• Không dùng dầu thầu dầu cho phụ nữ mang thai vì nó có thể gây co bóp tử cung và gây chuyển dạ.
• Hạn chế dùng thầu dầu đường uống, chỉ nên dùng ngoài da.
• Thử phản ứng dị ứng trước khi dùng.

Bạn nên hỏi bác sĩ trước khi dùng thầu dầu để tránh những tác dụng không mong muốn

Chỉ sử dụng trong trường hợp bệnh vừa và nhẹ

Thầu dầu giúp giảm đau xương khớp nhưng không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh. Hơn nữa, hiệu quả điều trị cũng sẽ khác nhau tùy thuộc vào cơ địa và mức đáp ứng của mỗi cá nhân.

Thầu dầu thường được khuyến nghị sử dụng cho các trường hợp bệnh xương khớp ở mức độ vừa và nhẹ. Đối với các trường hợp nặng hơn, người bệnh cần thảo luận với bác sĩ về phương pháp điều trị thích hợp.

Thầu dầu giúp giảm đau xương khớp nhưng không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh

Kết hợp chế độ ăn uống và luyện tập

Để tăng cường hiệu quả của việc sử dụng thầu dầu chữa xương khớp, người bệnh cần kết hợp với chế độ ăn uống lành mạnh và luyện tập thể dục thể thao đều đặn. 

Một bữa ăn khoa học đầy đủ các nhóm dinh dưỡng (nhiều rau xanh, ít dầu mỡ, gia vị và đường bột) sẽ giúp loại bỏ các yếu tố gây viêm đau, đồng thời giúp tăng cường sức khỏe tổng quát nói chung và hệ thống miễn dịch nói riêng. 

Trong khi đó, quá trình luyện tập thể dục thể thao sẽ giúp cải thiện tính linh động giữa các khớp, hạn chế sự dính khớp và căng cứng các cơ. Từ đó làm giảm nguy cơ viêm khớp, tăng cường sức mạnh cơ bắp và hỗ trợ trong việc duy trì trọng lượng cơ thể ổn định tránh gây áp lực lên xương.

Xem thêm: Đau xương khớp nên ăn gì? 30 thực phẩm giúp giảm đau xương khớp

Ăn uống lành mạnh kết hợp luyện tập để tăng hiệu quả điều trị xương khớp của thầu dầu

Một số tác dụng phụ có thể gặp khi sử dụng cây thầu dầu chữa xương khớp

Trong quá trình sử dụng cây thầu dầu chữa xương khớp, người bệnh có thể gặp một số tác dụng phụ như:

• Dị ứng, sưng tấy, phát ban khi tiếp xúc với thầu dầu.
• Dùng quá liều gây đau bụng, buồn nôn, chuột rút, chóng mặt…
• Hạt thầu dầu gây ngộ độc (đau bụng, buồn nôn, đau cơ, chuột rút, khó thở, trụy tuần hoàn, mất nước, chóng mặt, rối loạn chức năng gan và thận... thậm chí là co giật, hoại tử xuất huyết ở tim, ruột và dẫn đến tử vong). Khi dùng với liều 0,002mg hạt thầu dầu/ 1kg trọng lượng cơ thể - có thể làm chết một con thỏ.

Dùng quá nhiều thầu dầu có thể gây đau bụng, buồn nôn, chuột ruột, chóng mặt,...

Xem thêm:

• Lá lốt có tác dụng gì? Cách dùng, liều dùng, bài thuốc và tác dụng phụ
• Gừng có giúp giảm đau khớp không?

Hy vọng bài viết này đã giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về tác dụng chữa xương khớp của cây thầu dầu, từ đó có thể sử dụng chúng một cách hợp lý hơn. Nếu bạn thấy những thông tin này hữu ích, hãy chia sẻ bài viết đến mọi người nhé!