Bồ hòn: Tác dụng, cách dùng, bài thuốc

Quả bồ hòn là một trong những quả mang lại nhiều công dụng trong cuộc sống như làm sạch tự nhiên, sát trùng da,... Vậy bồ hòn là gì? Cùng tìm hiểu nguồn gốc, công dụng,... qua bài viết dưới đây nhé!

1 Giới thiệu chung về bồ hòn

Bồ hòn (hay còn gọi là bòn hòn, vô hoạn) có tên khoa học là Sapindus saponaria L., họ Sapindaceae (Bò hòn) thường bắt gặp ở vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới.

Bồ hòn là cây thân gỗ, cao trung bình từ 5 - 10m. Quả bồ hòn có hình cầu, màu vàng, bên trong chứa hạt nâu đen. Các bộ phận thường dùng làm thuốc có thể kể đến như vỏ, quả, rễ, lá. Phần quả là phần thường xuyên được ứng nghiệm vào các bài thuốc dân gian hơn cả. Đo quả bồ hòn chứa chất chống oxy hoá saponin và flavonoid.

Bồ hòn có nhiều lợi ích trong đời sống

2 Quả bồ hòn có tác dụng theo Y học cổ truyền

Từ xa xưa, quả bồ hòn đã được sử dụng để điều trị một số vấn đề như:

• Tại Nepal: Điều trị gàu, hỗ trợ long đờm và là chất gây nôn hiệu quả.
• Tại Ấn Độ: Điều trị các rối loạn về mắt, kiểm soát hen, điều trị trĩ.
• Nhật Bản và Trung Quốc: Điều trị nấm da, giảm ho, điều trị giun sán, cháy nắng,...

Quả bồ hòn cũng được sử dụng để điều trị tình trạng chảy nước dãi quá nhiều. Đây cũng là thành phần quan trọng của thuốc tránh thai, thuốc long đờm, giải độc theo quan niệm của y học cổ truyền Trung Quốc.

Trong Đông Y, quả bồ hòn có tác dụng hạ sốt

3 Bồ hòn có tác dụng theo Y học hiện đại

Kháng viêm

Theo một nghiên cứu thực hiện trên chuột, khi tiến hành gây nên tình trạng viêm ở chân chuột nếu sử dụng chiết xuất từ quả bồ hòn sẽ giảm tình trạng phù nề hiệu quả. Saponin trong quả bồ hòn cũng ức chế sự phát triển của enzym xanthine oxidase nên giúp giảm tình trạng viêm do gút. Quả bồ hòn được nhiều nhà khoa học đánh giá cao trong điều trị các bệnh lý liên quan đến bạch cầu đa nhân trung tính.

Quả bồ hòn giúp kháng viêm hiệu quả

Kháng khuẩn và chống oxy hóa

Theo một số nghiên cứu, methanol trong quả bồ hòn có tác dụng giảm sự xuất hiện của gốc tự do trong cơ thể. Saponin có trong cây có thể giảm sự phát triển của nấm Candida khi thí nghiệm trên chuột.

Theo một số nghiên cứu khác, saponin cũng giúp kháng khuẩn một số nguyên nhân như tụ cầu vàng, trực khuẩn,...

Saponin trong quả bồ hòn giúp kháng khuẩn

Kháng nấm

Chiết xuất quả bồ hòn có khả năng ức chế tăng trưởng mạnh đối với nấm men gây bệnh Candida albican - nguyên nhân chủ yếu gây nấm da. Chiết xuất từ vỏ quả bồ hòn khô cũng thể hiện được tác dụng hiệu quả trong điều trị tình trạng nấm âm hộ - âm đạo.

Quả bồ hòn giúp kháng nấm hiệu quả

Ngăn ngừa ung thư

Theo một số nghiên cứu, chiết xuất polysaccharid ức chế khả năng sống và phát triển của tế bào biểu mô tuyến. Ngoài ra, chất này còn giúp giảm khả năng di chuyển của tế bào ác tính.Theo nghiên cứu trên chuột, chất này làm giảm đáng kể sự phát triển của ung thư phổi và không gây ra tác dụng phụ.

Tương tự, phân tử glycosides cũng ức chế sự phát triển và tăng sinh của tế bào ung thư vú.

Quả bồ hòn giúp ngăn ngừa ung thư

Hỗ trợ điều trị tiểu đường

Nhiều nghiên cứu khác nhau đã chỉ ra rằng, chiết xuất từ bồ hòn sẽ hạn chế tình trạng tăng đường huyết cũng như tăng mỡ máu ở chuột bị tiểu đường. Việc sử dụng chiết xuất này giúp giảm đáng kể lượng đường trong máu, cải thiện hiệu quả vận động ở chuột bị tiểu đường. Ngoài ra, chiết xuất này còn hỗ trợ điều trị tình trạng bệnh thần kinh ngoại vi do tiểu đường ở trên chuột.

Quả bồ hòn hỗ trợ điều trị tiểu đường

Bảo vệ gan

Chiết xuất ethanol có trong bồ hòn làm giảm mức độ hình thành của AST, ALT ở chuột mắc gan nhiễm mỡ không do rượu. Ngoài ra, bồ  hòn còn được ghi nhận hỗ trợ hồi phục các tế bào gan tổn thương. Saponin có trong bồ hòn cũng giúp bảo vệ các tế bào gan trong ống nghiệm.

Quả bồ hòn hỗ trợ điều trị bệnh gan

Hạ sốt, giảm đau, nhanh lành vết thương

Chiết xuất quả bồ hòn cho thấy tiềm năng trong điều trị giảm đau và hạ sốt. Chiết xuất từ thân của quả bồ hòn giúp hạ sốt ở chuột sau tiêm chất làm tăng nhiệt độ cơ thể. Ngoài ra, hoạt chất này còn thúc đẩy quá trình làm lành vết thương so với những con chuột không được điều trị.

Quả bồ hòn giúp hạ sốt hiệu quả

4 Các tác dụng của bồ hòn đối với sức khỏe và môi trường

Vai trò của bồ hòn trong bảo vệ sức khỏe gia đình

Bồ hòn có một số tác dụng đối với sức khỏe gia đình như:

• Làm sạch da: Chiết xuất tự nhiên từ quả bồ hòn giúp loại bỏ hiệu quả bụi bẩn, dầu thừa khỏi da mà không làm mất đi lớp bảo vệ tự nhiên vốn có. Chiết xuất này rất phù hợp với người có da nhạy cảm hoặc khô.
• Tẩy tế bào chết: Saponin tự nhiên trong quả bồ hòn giúp tẩy da chết nhẹ nhàng qua đó giúp da sáng và mịn hơn.
• Dưỡng ẩm: Với đặc tính dưỡng ẩm, chiết xuất từ quả bồ hòn giúp cấp nước và cải thiện kết cấu của da.
• Chăm sóc tóc: Chiết xuất từ quả bồ hòn giúp loại bỏ sự tích tụ dầu thừa giúp tóc sạch sẽ và khỏe mạnh hơn.

Quả bồ hòn hỗ trợ chăm sóc tóc

Bồ hòn trong các sản phẩm thay thế hóa chất tẩy rửa

Trong bồ hòn chứa chất saponin có tác dụng bảo vệ bề mặt của đồ gia dụng khỏi côn trùng và vi khuẩn gây hại. Vì lí do này mà tinh chất của quả bồ hòn được áp dụng để thay thế chất tẩy rửa thông thường. Tinh chất này ngày càng được ưa chuộng vì sự an toàn với người dùng.

Quả bồ hòn không mùi và không gây dị ứng nên rất phù hợp với làn da nhạy cảm. Vì vậy, dung dịch quả bồ hòn được ứng dụng nhiều trong các sản phẩm chăm sóc da, chất tẩy rửa, nước rửa tay,...

Quả bồ hòn có mặt trong các chất tẩy rửa

5 Hướng dẫn sử dụng bồ hòn trong gia đình

Giặt quần áo

Dung dịch quả bồ hòn được sử dụng tương tự như chất tẩy rửa thông thường. Có hai cách sử dụng dung dịch trên quả bồ hòn như sau:

• Với những vết bẩn nhỏ: Xịt trực tiếp dung dịch quả bồ hòn lên vết bẩn, sau đó tiến hành chà xát và cho vào máy giặt.
• Với những vết bẩn cứng đầu: Xịt dung dịch quả bồ hòn đặc hơn rồi chà xát đến khi sạch vết bẩn. Sau đó tiến hành cho vào máy giặt.

Dùng dung dịch bồ hòn có thể hỗ trợ làm dung dịch giặt quần áo

Kem cạo râu

Kem cạo râu từ bồ hòn rất mềm, mịn và sẽ giúp làn da người dùng mềm hơn, hạn chế tác hại sau cạo râu.

Dùng khoảng 100ml dung dịch bồ hòn kết hợp với 1 thìa dầu oliu và cuối cùng cho thêm một vài giọt chất tạo bọt rồi trộn đều cho đến khi tạo thành dạng kem nhũ hóa. Người dùng có thể lấy trực tiếp dạng kem này để sử dụng.

Dung dịch bồ hòn có thể sử dụng làm kem cạo râu

Sữa tắm hoặc nước rửa tay

Dung dịch bồ hòn không những giúp tiêu diệt vi khuẩn mà còn giúp da mềm mại và sạch sẽ. Quả bồ hòn ít gây kích ứng nên rất tốt cho da nhạy cảm. Sử dụng dung dịch quả bồ hòn bằng cách thêm 1-2 thìa bột bồ hồn vào 500ml. Tùy theo sở thích cá nhân mà bạn có thể thêm bột hoặc thêm nước phù hợp.

Dung dịch bồ hòn có thể sử dụng như nước rửa tay

Nước rửa chén, bát

Quả bồ hòn là chất hoạt động bề mặt tự nhiên có tác dụng phân hủy dầu thừa. Điều này khẳng định được vì sao có thể sử dụng quả bồ hòn làm nước rửa chén, bát.
Bạn chỉ cần trộn 2 phần dung dịch quả bồ hòn với 1 phần giấm là đã có dung dịch nước rửa chén, bát tự nhiên.

Bồ hòn cũng có thể được sử dụng để rửa chén, bát

Chất tẩy rửa gia dụng

Quả bồ hòn có đặc tính kháng khuẩn và kháng nấm tự nhiên, do đó rất phù hợp để xử lý nấm mốc ở khu vực phòng tắm cũng như nhà bếp. Bạn có thể cân nhắc lau sạch loại dung dịch này sau khi sử dụng để tránh lắng cặn.

Bồ hòn có thể sử dụng làm chất tẩy rửa

6 Liều dùng

Bồ hòn được sử dụng vois nhiều dạng khác nhau. Liều dùng tham khảo theo từng bộ phận có thể kể đến như:

• Quả: 3-9g/ngày.
• Rễ: 12-16g/ngày.
• Vỏ rễ: 6-9g/ngày.

Mỗi một bộ phận của bồ hòn khác nhau sẽ sử dụng khác nhau

7 Một số bài thuốc có sử dụng bồ hòn

Bài thuốc trị đau nhức răng, hôi miệng, sâu răng

Tiến hành giã nát quả bồ hòn sau đó tiến hành cho thêm 100ml nước sạch và vắt lấy nước. Dùng dung dịch thu được súc miệng nhiều lần trong ngày sẽ thấy các triệu chứng giảm.

Bồ hòn được sử dụng để điều trị nhức răng

Bài thuốc điều trị viêm amidan, viêm họng gây nuốt đau, ho và ứ đờm

Bạn có thể sử dụng vỏ quả bồ hòn chín phơi khô và tán lấy bột mịn. Sau đó tiến hành thổi ít bột vào họng có thể làm giảm triệu chứng.

Một bài thuốc khác cũng thường được áp dụng như sau: Phơi khô vỏ quả bồ hòn rồi tiến hành nhai trực tiếp, nuốt lấy nước. Bạn có thể lấy vỏ quả sắc lấy nước để uống được nhiều lần trong ngày.

Bồ hòn được sử dụng để điều trị viêm họng

Bài thuốc trị chứng sốt cao, khó thở và ho do cảm mạo

Bạn có thể sử dụng rễ của quả bồ hòn phơi khô, rửa sạch và sắc với nước. Hỗn hợp này có thể sử dụng để uống nhiều lần trong ngày.

Bồ hòn được sử dụng để điều trị cảm cúm

Bài thuốc hỗ trợ điều trị viêm xoang

Kết hợp 15g mỗi vị bao gồm bồ hòn, mẫu kinh, lá cây sanh và cây bạc đầu đem sắc với 500ml nước. Đun đến khi nào lượng nước vơi đi một nửa. Chắt lấy nước và chia thành 3 lần uống trong ngày.

Bồ hòn được sử dụng để điều trị viêm xoang

Bài thuốc trị ghẻ và lở loét ngoài da

Giã nát quả bồ hòn, hạt máu chó và hạt củ đậu. Sau đó tiến hành nấu với dầu vừng và để nguội. Sử dụng dung dịch thu được để thoa lên vùng tổn thương nhiều lần trong ngày.

Bồ hòn được sử dụng để điều trị lở loét ngoài da

Bài thuốc trị chứng lỵ, tiểu buốt, tiểu ra máu và tiểu nhiều lần

Dùng vỏ quả bồ hòn sắc với 500ml nước, sau khi đảm bảo đã cạn một nửa thì tiến hành để nguội. Sử dụng nước uống nhiều lần trong ngày.

Bồ hòn giảm tình trạng tiểu nhiều lần

8 Lưu ý an toàn khi sử dụng bồ hòn

Không nên sử dụng dung dịch bồ hòn bôi trực tiếp lên vết thương để tránh xuất hiện tình trạng mủ đặc nặng nề hơn. Tránh để dung dịch bồ hòn rơi trực tiếp vào mắt để giảm tình trạng ngứa và kích ứng trên da.

Không nên sử dụng bồ hòn bôi trực tiếp lên da tổn thương

Xem thêm:

• Cây xạ đen có tác dụng gì? Cách dùng và liều dùng cây xạ đen
• 12 tác dụng của rau má với sức khỏe bạn nên biết

Hy vong bài viết đã cung cấp cho bạn các công dụng của bồ hòn. Nếu thấy bài viết hữu ích, hãy chia sẻ cho người thân và bạn bè nhé!