Trái sa kê không chỉ giúp cải thiện hệ tiêu hóa, làm đẹp da, mà còn có tác dụng tăng cường hệ miễn dịch. Hãy cùng khám phá 15 công dụng của trái sa kê và những lưu ý quan trọng để tận dụng tối đa lợi ích của loại quả này trong bài viết sau!
1 Quả sa kê là gì? Giá trị dinh dưỡng của quả sa kê
Trái sa kê có tên tiếng Việt: Sa kê, Bánh mỳ, Arbre à painvrai.
Tên khoa học: Artocarpus incisa L.
Họ: Moraceae (Dâu tằm).
Trái sa kê là một loại quả phổ biến ở các nước nhiệt đới, đặc biệt là khu vực Đông Nam Á và các đảo Thái Bình Dương. Hình dạng trái sa kê khá giống quả mít non nhưng không có múi. Với vị bùi bùi, ngọt dịu tự nhiên, sa kê thường được chế biến thành nhiều món ăn thơm ngon và hấp dẫn như: sa kê chiên giòn, sa kê hầm xương, chè sa kê, sa kê nướng,...
Giá trị dinh dưỡng trong 220g sa kê sống được ước tính như sau:
- 227 calo.
- 0,5g chất béo.
- 4,4mg natri.
- 60g carbohydrate.
- 10,8g chất xơ.
- 24,2g đường.
- 2,4g chất đạm.
- 1080mg kali.
- 63,8mg vitamin C.
- 37,4mg canxi.
- 1,2mg sắt.
- 55mg magie.
- 0,2mg vitamin B1.
- 1mg vitamin B5.
- 30,8mcg vitamin B9.
2 Các công dụng của trái sa kê đối với sức khỏe
Cải thiện sức khỏe hệ tiêu hóa
Chất xơ trong trái sa kê có khả năng thúc đẩy và điều hòa nhu động ruột, giúp làm mềm phân, tăng khối lượng phân, ngăn ngừa táo bón. Theo một số nghiên cứu, chất xơ còn giúp duy trì sự cân bằng vi khuẩn đường ruột, từ đó cải thiện chức năng tiêu hóa và hạn chế nguy cơ mắc các vấn đề đường ruột như chứng ợ nóng, khó tiêu, loét dạ dày...
Chất xơ trong sa kê giúp tăng cường hoạt động tiêu hóa và ngăn ngừa táo bón
Hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường
Nghiên cứu năm 2015 đã chứng minh sa kê có tiềm năng ngăn ngừa tiểu đường tuýp 2. Mặc dù sa kê cung cấp nhiều tinh bột nhưng chúng có chỉ số đường huyết (GI) thấp - không làm đường huyết tăng đột ngột sau ăn. Do đó, sa kê là một loại trái cây phù hợp với người mắc bệnh tiểu đường.
Sa kê có có tác dụng hỗ trợ điều trị tiểu đường loại 2
Giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch
Lượng kali trong trái sa kê có tác dụng giãn mạch, kiểm soát huyết áp, đồng thời điều hòa sự co bóp cơ tim và cải thiện chức năng tim mạch.
Ngoài ra, sa kê cũng là nguồn cung cấp chất xơ dồi dào giúp giảm nồng độ cholesterol xấu (LDL) và tăng cholesterol tốt (HDL). Nhờ đó, hệ thống tim mạch được bảo vệ và giảm nguy cơ mắc các bệnh lý tim mạch mãn tính như xơ vữa động mạch, suy tim...
Lượng kali và chất xơ trong sa kê có tác dụng ổn định huyết áp và giảm cholesterol xấu
Tốt cho da
Trái sa kê giàu vitamin C - chất chống oxy hóa quan trọng giúp bảo vệ da khỏi tác hại của gốc tự do, duy trì làn da tươi trẻ và rạng rỡ.
Ngoài ra, vitamin C còn có vai trò thúc đẩy quá trình tổng hợp collagen, tái tạo tế bào da mới giúp da sáng mịn, cải thiện độ đàn hồi và săn chắc.
Một số nghiên cứu cũng cho thấy các hợp chất chống viêm trong sa kê giúp làm giảm mụn và các vấn đề về da như viêm da, phát ban và nhiễm trùng da.
Vitamin C trong sa kê có tác dụng thúc đẩy sản xuất collagen
Chứa lượng bột mì ít gluten cho bệnh nhân Celiac
Bột trái sa kê không chứa gluten nên chúng là một lựa chọn thay thế tuyệt vời cho bột mì truyền thống đối với người bị bệnh Celiac ( bệnh đường ruột do gluten) hoặc không dung nạp Gluten. Bột sa kê cung cấp nhiều protein và chất dinh dưỡng mà không gây hại cho hệ tiêu hóa, giúp duy trì chế độ ăn uống lành mạnh và tránh các triệu chứng không mong muốn.
Bên cạnh đó, các nghiên cứu về bột sa kê còn cho thấy chúng có nhiều ưu điểm hơn bột mì ở khả năng giữ nước và dầu, khả năng nở, độ nhớt và không bị biến tính khi nấu. Hơn nữa, bột sa kê cũng có chỉ số đường huyết (GI) thấp hơn nhiều loại bột mì thường dùng (bột từ lúa mì, sắn, khoai mỡ và khoai tây). Thực phẩm có chỉ số GI thấp sẽ không làm đường huyết tăng cao sau ăn.
Bột sa kê là lựa chọn tuyệt vời cho người không dung nạp Gluten
Hỗ trợ giảm cân
Trái sa kê có hàm lượng calo và chất béo thấp - một loại thực phẩm rất phù hợp với chế độ ăn kiêng giảm cân. Hơn nữa sa kê còn chứa nhiều chất xơ giúp tạo cảm giác no lâu, giảm nhu cầu ăn vặt và hỗ trợ kiểm soát cân nặng.
Trái sa kê có hàm lượng calo và chất béo thấp
Giảm đau cơ xương khớp
Các nghiên cứu chỉ ra rằng các hợp chất chống viêm tự nhiên phenolic prenylated như flavonoid trong sa kê có thể giúp làm dịu các triệu chứng đau nhức cơ xương khớp, đặc biệt là ở người cao tuổi hoặc người có bệnh lý liên quan đến xương khớp.
Sa kê chứa nhiều chất kháng viêm tự nhiên, giúp giảm đau và viêm ở khớp
Cung cấp nguồn acid amin thiết yếu
Trái sa kê cung cấp đầy đủ 9 loại acid amin thiết yếu, đặc biệt giàu phenylalanine, leucine, isoleucine và valine. Chúng đóng vai trò quan trọng trong việc tái tạo và phục hồi tế bào, duy trì chức năng cơ bắp và hỗ trợ phát triển hệ thống dẫn truyền thần kinh.
Sa kê cung cấp đủ các acid amin cần thiết, hỗ trợ tái tạo tế bào và cơ bắp
Giúp mắt sáng khỏe
Sa kê là nguồn cung cấp carotenoid và lutein dồi dào. Trong đó, beta-carotene là tiền chất của vitamin A - một chất dinh dưỡng thiết yếu trong việc duy trì chức năng và sức khỏe của mắt.
Chẳng hạn như vitamin A có vai trò sản xuất sắc tố trong võng mạc và đảm bảo độ ẩm trong mắt. Thiếu vitamin A có thể dẫn đến tình trạng quáng gà, cùng các biến chứng về thị lực khác như thoái hóa điểm vàng và đục thủy tinh thể.
Tóm lại, trái sa kê cung cấp nhiều dưỡng chất có tác dụng bảo vệ mắt, giúp mắt sáng khỏe, duy trì thị lực tốt và ngăn ngừa các bệnh về mắt.
Carotenoid và lutein trong trái sa kê giúp bảo vệ mắt và duy trì thị lực tốt
Ngăn ngừa các bệnh nhiễm khuẩn
Trái sa kê chứa nhiều hợp chất có hoạt tính kháng khuẩn như etyl axetat và methanol, giúp ngăn ngừa sự phát triển của vi khuẩn gây bệnh và tăng cường hệ miễn dịch.
Các nghiên cứu cho thấy những hợp chất này có thể chống lại các vi sinh vật gây bệnh như Staphylococcus aureus, Pseudomonas aeruginosa, Streptococcus mutans và Enterococcus faecalis.
Trái sa kê chứa nhiều chất kháng khuẩn hỗ trợ phòng ngừa các bệnh lý nhiễm trùng
Chống oxy hóa
Hợp chất phenolic prenyl có trong trái sa kê không chỉ có tác dụng chống viêm mà còn có đặc tính chống oxy hóa. Phenolic prenyl giúp bảo vệ tế bào khỏi tác hại của gốc tự do, ngăn ngừa lão hóa và giảm nguy cơ mắc các bệnh mãn tính.
Các chất chống oxy hóa này cũng đã được nghiên cứu về hoạt động chống tiểu đường, phòng ngừa béo phì, tăng cường miễn dịch, bảo vệ tim mạch, tế bào thần kinh và xương.
Trái sa kê có tác dụng ngăn ngừa lão hóa và giảm nguy cơ mắc các bệnh mãn tính
Ngăn ngừa ung thư
Một số hợp chất chống viêm và chống oxy hóa trong sa kê có khả năng ngăn chặn sự phát triển của tế bào ung thư. Nhiều nghiên cứu cho thấy chiết xuất từ sa kê có tác dụng hỗ trợ điều trị ung thư da, ung thư tuyến tụy và ung thư gan.
Chất chống oxy hóa và chống viêm trong trái sa kê ngăn tế bào ung thư phát triển
Tăng cường chức năng hệ miễn dịch
Sa kê chứa nhiều vitamin C và các chất chống oxy hóa, giúp tăng cường chức năng của hệ miễn dịch. Việc bổ sung sa kê vào chế độ ăn giúp cơ thể phòng ngừa bệnh tật, cải thiện khả năng chống lại nhiễm trùng và duy trì sức khỏe tổng thể .
Vitamin C và chất chống oxy hóa trong trái sa kê giúp tăng khả năng chống lại bệnh tật
Tăng cường sức khỏe xương
Trái sa kê giàu canxi, magie và phospho – các khoáng chất quan trọng góp phần phát triển và bảo vệ xương chắc khỏe. Bổ sung sa kê vào chế độ ăn giúp ngăn ngừa loãng xương, duy trì mật độ xương và hỗ trợ quá trình hồi phục xương sau chấn thương.
Trái sa kê giàu khoáng chất canxi, magie và phospho, giúp xương chắc khỏe
Cải thiện chức năng não
Trái sa kê là nguồn thực phẩm giàu sắt, vitamin C và nhiều dưỡng chất khác. Sắt đóng vai trò quan trọng trong việc vận chuyển oxy đến tất cả các cơ quan. Thiếu sắt sẽ làm giảm lượng oxy cung cấp cho não, đồng thời có thể dẫn đến thiếu máu.
Vitamin C, vitamin E, axit béo omega 3 là các chất chống oxy hóa giúp giảm nguy cơ mắc bệnh Alzheimer. Các chất này đã tham gia bảo vệ các tế bào thần kinh và mô não khỏi quá trình stress oxy hóa do các gốc tự do gây hại, đồng thời làm chậm sự phát triển của bệnh.
Trái sa kê chứa nhiều dưỡng chất tốt cho não bộ
3 Một số lưu ý khi ăn sa kê
Tác dụng phụ của quả sa kê
Một số người có thể bị dị ứng khi ăn sa kê với các triệu chứng như ngứa da, phát ban, nổi mề đay hoặc sưng môi, sưng lưỡi và sưng miệng. Nếu bạn gặp phải các phản ứng này sau khi ăn quả sa kê, hãy ngừng ăn ngay lập tức và đi khám bác sĩ.
Triệu chứng dị ứng trái sa kê gồm ngứa, nổi mề đay hoặc sưng môi, lưỡi và miệng
Tương tác thuốc có thể xảy ra
Các chất có hoạt tính sinh học trong trái sa kê có thể ảnh hưởng đến tác dụng của một số loại thuốc như:
- Trái sa kê có tác dụng làm giảm huyết áp nhưng khi kết hợp cùng thuốc điều trị huyết áp cao (captopril, enalapril, losartan, valsartan, diltiazem, amlodipine, hydrochlorothiazide, furosemide...) có thể khiến huyết áp hạ quá thấp gây nguy hiểm.
- Trái sa kê có thể làm chậm quá trình đông máu nhưng khi kết hợp với các loại thuốc cũng làm chậm quá trình đông máu (aspirin, clopidogrel, diclofenac, ibuprofen, naproxen, dalteparin, enoxaparin, heparin, warfarin...) có thể làm tăng nguy cơ bị bầm tím và chảy máu.
- Trái sa kê có thể làm giảm tốc độ chuyển hóa thuốc tại gan (amiodarone, paclitaxel, thuốc chống viêm không steroid (NSAID) như diclofenac và ibuprofen, acetaminophen, oxazepam, haloperidol, lamotrigine, zidovudine...) làm tăng tác dụng và tác dụng phụ của thuốc.
Trái sa kê khi dùng cùng với một số loại thuốc có thể gây tác dụng phụ
Những ai không nên ăn sa kê?
Một số đối tượng đặc biệt không nên ăn trái sa kê:
- Phụ nữ mang thai hoặc đang cho con bú - Hiện tại chưa có đủ bằng chứng về việc trái sa kê có lợi cho sức khỏe phụ nữ thời kỳ mang thai và cho con bú, vì vậy cần thận trọng và tránh sử dụng.
- Người mắc chứng rối loạn đông máu - Trái sa kê có thể làm chậm quá trình đông máu và làm tăng nguy cơ chảy máu.
- Người bị dị ứng - Một số người có cơ địa dễ bị dị ứng cần thận trọng khi ăn trái sa kê.
- Người bị huyết áp thấp - Trái sa kê có tác dụng làm giảm huyết áp có thể khiến huyết áp giảm xuống quá thấp ở những người đang bị huyết áp thấp.
- Người có tiền sử bệnh thận - Trái sa kê giàu kali và magie nên có thể gây áp lực lên quá trình lọc ở thận nếu ăn quá nhiều.
Người bị chứng rối loạn đông máu, huyết áp thấp, bệnh thận không nên ăn trái sa kê
4 Gợi ý cách chọn mua, bảo quản và chế biến sa kê
Cách chọn mua quả sa kê ngon
Dưới đây là những đặc điểm của trái sa kê ngon mà bạn nên biết:
- Trái to khoảng hơn 700g, mùi thơm dịu nhẹ.
- Vỏ xanh lá hơi ngả sang vàng nhưng khi dùng tay nhấn vào quả vẫn còn cứng, bề mặt nhẵn mịn (không còn gai, các mắt mở to).
- Tránh chọn quả có vết bầm, đốm nâu, sần sùi hoặc có dấu hiệu hư hỏng.
- Tránh chọn quả nhỏ hay quả có vỏ xanh vì vị của chúng sẽ rất nhạt, nhiều mủ và khó chế biến.
Bạn nên chọn trái sa kê lớn, không có gai và mắt đã mở hết
Cách bảo quản quả sa kê
Để đảm bảo trái sa kê giữ được độ tươi ngon và bổ dưỡng, bạn cần biết cách bảo quản đúng cách như sau:
- Gọt bỏ vỏ và rửa sạch trái sa kê.
- Bọc trái sa kê đã sơ chế vào trong túi nilon hoặc hộp thủy tinh có nắp đậy kín, rồi cất vào tủ lạnh (có thể bảo quản tới 7-8 tháng).
Trái sa kê có thể được bảo quản trong tủ lạnh tới 7 tháng
Cách chế biến món ăn từ quả sa kê
Trái sa kê có thể được chế biến thành nhiều món ngon và bổ dưỡng. Các món ăn từ sa kê không chỉ dễ làm mà còn đa dạng, phù hợp cho các bữa ăn hàng ngày. Dưới đây là một số gợi ý món ăn từ trái sa kê: Sa kê chiên giòn, sa kê nướng mật ong, sa kê hầm thịt, canh sa kê sườn non, sa kê hấp nước cốt dừa, cháo sa kê, chè sa kê...
Cách chế biến sa kê ngon:
- Gọt bỏ vỏ và ngâm nước để loại bớt nhựa đắng.
- Luộc, hấp, chiên, rang hoặc nướng (cho thêm gia vị mặn hoặc ngọt tùy khẩu vị của bạn) - đảm bảo sa kê được nấu chín mềm và có mùi thơm.
Trái sa kê có thể được chế biến thành nhiều món ngon và bổ dưỡng
Xem thêm:
- Ăn sầu riêng có tác dụng gì? 17 tác dụng và những lưu ý khi ăn
- Ăn quả na (mãng cầu) có tác dụng gì? 12 tác dụng của quả na
Bạn hãy lưu ý sử dụng trái sa kê sao cho đúng cách và hợp lý để phát huy hết công dụng của chúng. Hy vọng bài viết này đã giúp bạn hiểu rõ hơn về giá trị của trái sa kê và cách ứng dụng hiệu quả trong cuộc sống hàng ngày. Hãy chia sẻ những thông tin hữu ích này đến mọi người, bạn nhé!
Bạn đang xem bài viết 15 công dụng của trái sa kê và những lưu ý khi sử dụng tại chuyên mục Khỏe của Gia Đình Mới, tạp chí chuyên ngành phổ biến kiến thức, kỹ năng sống nhằm xây dựng nếp sống gia đình văn minh, tiến bộ, vì bình đẳng giới. Tạp chí thuộc Viện Nghiên cứu Giới và Phát triển (Liên Hiệp Các Hội Khoa học Kỹ thuật Việt Nam), hoạt động theo giấy phép 292/GP-BTTTT. Bài viết cộng tác về các lĩnh vực phụ nữ, bình đẳng giới, sức khỏe, gia đình gửi về hòm thư: [email protected].